Nhưng Alyosha chẳng có thời giờ nghĩ ngợi lâu: dọc đường đã xảy ra
một việc bất ngờ, xem ra chẳng quan trọng gì lắm, nhưng khiến anh rất đỗi
kinh ngạc. Anh vừa vượt qua quảng trường, rẽ vào một ngõ hẻm để ra phố
Thánh Mikhail song song với Phố Lớn, cách Phố Lớn chỉ một con kênh
(thành phố chúng tôi chằng chịt những con kênh chạy xuyên suốt) thì bỗng
nhìn thấy ở phía dưới, trước cây cầu con có một tốp mấy đứa học trò, toàn
trẻ nhỏ từ chín đến mười hai tuổi là cùng, chúng tan học về nhà, túi xách học
trò đeo bên vai hoặc cặp da có quai đeo chéo qua vai, có đứa mặc áo vét, có
đứa mặc măng tô, có mấy đứa còn đi ủng cao xếp nếp, loại ủng mà bọn trẻ
nhỏ có bố phong lưu và chiều con rất thích chưng diện. Cả bọn hăm hở
chuyện trò gì đó, chắc là bàn bạc với nhau. Alyosha không bao giờ có thể
dửng dưng khi gặp trẻ em, ở Moskva cũng vậy, và tuy anh thích nhất trẻ lên
ba hay xấp xỉ tuổi ấy, nhưng anh cũng thích bọn học trò mười, mười một
tuổi. Vì thế mặc dù lúc này anh hết sức lo lắng, anh bỗng muốn ghé đến chỗ
bọn trẻ và bắt chuyện với chúng.
Đến nơi, anh chăm chú nhìn những gương mặt nhỏ nhắn, hồng hào,
tươi hơn hớn của chúng và chợt nhận ra rằng thằng bé nào cũng cầm một
hòn đá, có đứa hai hòn. Bên kia kênh, cách tốp này chừng ba chục bước, còn
một thằng bé nữa đứng bên hàng rào, bên sườn cũng đeo cặp, nó chừng độ
mười tuổi là cùng, có khi ít hơn, nom xanh xao, ốm yếu, mắt đen quắc lên.
Nó chăm chú và tò mò quan sát bọn sáu đứa học trò, rõ ràng là bạn học của
nó, vừa cùng nó tan học về, nhưng có lẽ giữa nó và bọn này có sự thù địch.
Alyosha tới gần, nói với một thằng bé tóc vàng loăn xoăn, mặt hồng hào,
mặc áo vét đen, vừa nói vừa ngắm nhìn nó:
– Hồi anh cũng đeo cặp đi học như các em thì anh đeo ở phía bên trái,
để dễ lấy bằng tay phải, còn em lại đeo ở bên phải thì lấy đồ dùng không
tiện.
Alyosha mở đầu bằng nhận xét thiết thực đó, không hề có ẩn ý ranh
mãnh gì, mà người lớn cũng không thể mở đầu câu chuyện bằng cách nào
khác, nếu muốn giành ngay được sự tin cậy của đứa trẻ, đặc biệt là một
