xó hôi thối, vung nắm tay nhỏ bé đấm ngực và nhỏ những giọt nước mắt
không được đền bù của mình cầu khẩn “Chúa Trời yêu dấu!” Không đáng,
vì nước mắt của nó không được đền bù. Những giọt nước mắt ấy phải được
đền bù, nếu không thì không thể có sự hài hòa. Nhưng làm thế nào đền bù
được? Mà có thể đền bù được ư? Được đền bù là vì những kẻ ác sẽ bị trừng
phạt ư? Nhưng họ sẽ bị trừng phạt, những kẻ hành hạ người khác sẽ phải
xuống địa ngục thì có làm gì, địa ngục sửa chữa được gì, khi trẻ em đã bị
hành hạ rồi? Mà nếu có địa ngục thì còn hài hòa gì nữa: tôi muốn tha thứ và
ôm hôn, tôi không muốn có nhiều đau khổ hơn nữa. Nếu những đau khổ của
trẻ em là thêm vào cho đủ số đau khổ cần có để mua lấy chân lý thì tôi xin
nói trước rằng toàn bộ chân lý đó không đáng giá như vậy. Cuối cùng, tôi
không muốn người mẹ ôm hôn kẻ tàn ác đã cho chó xé xác con bà! Bà
không được tha thứ cho hắn! Nếu muốn bà hãy tha thứ cho hắn đã làm khổ
bà, hãy tha thứ cho kẻ tàn ác đã gây nên cho bà nỗi đau khổ vô biên của
người mẹ, nhưng bà không có quyền tha thứ cho kẻ tàn ác về nỗi đau khổ
của đứa con bà đã bị chó xé xác, bà không có quyền tha thứ, cho dù chính
đứa bé có tha thứ cho hắn đi nữa! Mà nếu vậy, nếu họ không có quyền tha
thứ thì lấy đâu ra sự hài hòa? Trên cả thế gian này có người nào có thể và có
quyền tha thứ không? Tôi không muốn sự hài hòa, vì tình yêu nhân loại mà
tôi không muốn. Tôi muốn vẫn cứ để cho đau khổ không được trả thù còn
hơn. Chẳng thà đau khổ của tôi không được trả thù, sự phẫn nộ của tôi
không được giải tỏa còn hơn, cho dù tôi không có lý đi nữa. Vả lại người ta
định giá sự hài hòa quá cao, giá vào cửa quá đắt so với túi tiền của chúng ta.
Vì thế tôi vội trả lại vé vào cửa. Nếu như tôi là người chính trực thì tôi phải
trả lại càng sớm càng tốt. Tôi đang làm đúng như thế. Tôi không chấp nhận
Chúa Trời, Alyosha ạ, tôi chỉ hết sức kính cần trả lại Ngài tấm vé.
– Đấy là nổi loạn. – Alyosha gằm mặt xuống, nói khẽ.
– Nổi loạn ư? Tôi không muốn tiếng đó thốt ra từ miệng chú. – Ivan nói
bằng giọng thiết tha. – Có thể sống bằng nổi loạn được không, mà tôi thì tôi
muốn sống. Hãy nói thẳng với tôi đi, tôi kêu gọi chú đấy, trả lời đi: chú hãy
