lên cầm đầu họ, chúng tôi ưng chịu gánh lấy gánh nặng tự do và cai trị họ –
rốt cuộc họ sẽ khiếp sợ tự do đến mức ấy đấy! Nhưng chúng tôi sẽ bảo họ
rằng chúng tôi vâng mệnh Chúa và cai trị nhân danh Chúa. Chúng tôi lại
đánh lừa họ, bởi vì chúng tôi sẽ không cho Chúa đến gần chúng tôi. Chính
sự lừa dối ấy là nỗi đau khổ của chúng tôi, bởi vì chúng tôi sẽ phải nói dối.
Đấy là ý nghĩa câu hỏi thứ nhất trong sa mạc, đấy là điều Chúa đã bác
bỏ nhân danh tự do mà Chúa coi là cao hơn tất thảy. Thế nhưng câu hỏi đó
chứa đựng một bí nhiệm vĩ đại của thế giới này. Nếu ưng thuận hóa phép ra
“bánh mì”, Chúa sẽ giải tỏa được nỗi ưu tư muôn đời của con người – từng
con người riêng biệt cũng như toàn thể nhân loại – đó là: “Phải cúi đầu hàng
phục ai?” Đối với con người đã được tự do, không có mối bận tâm nào triền
miên hơn, đau khổ hơn là mau mau tìm lấy một nhân vật để sùng phục.
Nhưng người ta chỉ muốn sùng phục một uy quyền hiển nhiên, không phải
bàn cãi gì nữa, một uy quyền mà tất cả mọi người đều nhất tề sùng phục.
Bởi vì mối bận tâm của những con người thảm hại ấy không phải là tìm một
đối tượng mà tôi hay người khác sùng phục, mà tìm một đối tượng được tất
cả mọi người tin tưởng và sùng phục, nhất định là tất thảy mọi người kia.
Chính nhu cầu về tính cộng đồng trong sự sùng phục ấy là mối khổ tâm
chính yếu nhất của mỗi cá nhân riêng biệt cũng như của toàn thể loài người
từ thuở khai thiên lập địa đến nay. Để thực hiện sự cộng đồng sùng phục ấy,
họ tàn sát nhau bằng đao kiếm. Họ sáng tạo ra các đấng Chúa Trời và kêu
gọi lẫn nhau: “Hãy vứt bỏ Chúa Trời của các người đi và đến cúi đầu tôn thờ
Chúa Trời của chúng tôi, không thì cả các người và Chúa Trời của các người
đều phải chết!” Và sẽ như vậy cho đến ngày tận thế, ngay cả khi các Chúa
Trời sẽ biến mất trên thế gian thì người ta cũng vẫn quỳ gối trước các thần
tượng. Chúa biết, Chúa không thể không biết điều bí nhiệm cơ bản của bản
chất loài người, nhưng Chúa đã gạt bỏ ngọn cờ duy nhất có uy lực tuyệt đối
mà người ta đã mời Chúa nắm lấy và nó sẽ làm cho tất cả mọi người phải
sùng phục Chúa không chút hồ nghi – ngọn cờ bánh mì trần thế; vậy mà
Chúa đã gạt bỏ, nhân danh tự do và bánh mì trời. Hãy nhìn lại xem sau đó
Chúa đã làm gì. Vẫn lại nhân danh tự do! Tôi nói với Chúa rằng con người
