thanh niên, anh ít thổ lộ tâm tình, thậm chí ít nói, nhưng không phải vì
không tin người, không phải vì nhút nhát hay vì tính tình ủ dột ưa cô độc,
hoàn toàn trái lại là đằng khác, đấy là vì một cái gì hoàn toàn khác, dường
như vì một mối bận tâm sâu kín nào đó không liên can gì đến người khác,
nhưng cực kỳ quan trọng đối với anh, khiến anh dường như quên cả mọi
người. Nhưng anh yêu mến mọi người: dường như suốt đời anh hoàn toàn
tin người mà chẳng bao giờ có ai coi anh là kẻ ngờ nghệch hay ngây thơ. Ở
anh có cái gì lên tiếng nhắn nhủ (và sau này suốt cả đời cũng vẫn thế) rằng
anh không muốn phán xét người khác, anh không muốn phán xử và không
phán xử gì ai hết. Thậm chí có vẻ như anh dung thứ hết, tuyệt không chê
trách gì cả, tuy thường thường anh rất đỗi buồn rầu đau xót. Hơn thế, về mặt
này anh đã đạt tới mức không còn ai có thể làm anh ngạc nhiên hay sợ hãi,
mà anh như thế ngay từ thời mới bước vào tuổi thanh xuân, về nhà bố năm
hai mươi tuổi, lọt đúng vào cái ổ trụy lạc nhuốc nhơ, anh, một người tinh
tuyền và trong trắng, chỉ lẳng lặng lánh đi khi thấy những cảnh không thể
chịu nổi, nhưng không hề tỏ vẻ khinh bỉ hay chê trách một ai. Ông bố trước
kia là kẻ ăn chực nên nhạy cảm và rất dễ chạnh lòng, mới đầu có thái độ
nghi ngại và cau có với anh (“nó cứ lẳng lặng, nhưng suy xét nhiều”), tuy
vậy chẳng bao lâu lão lại rất hay ôm hôn anh, chỉ khoảng sau hai tuần là
cùng, thực ra nước mắt và sự xúc cảm của lão chỉ là tình cảm trong cơn say,
nhưng rõ ràng là lão yêu con thành thật và sâu đậm, một kẻ như lão cố nhiên
chưa từng yêu ai như vậy.
Vả chăng tất cả mọi người đều yêu mến chàng trai ấy, bất kể anh có
mặt ở đâu, kể từ thuở anh còn bé thơ. Hồi ở nhà vị ân nhân nuôi dạy mình,
Yefim Petrovich Polenov, anh đã được mọi người trong gia đình yêu mến
đến mức họ hoàn toàn coi anh là người ruột thịt. Ấy là anh đến gia đình ấy
từ lúc còn bé dại, ở cái tuổi mà đứa trẻ chưa thể có sự tính toán ranh mãnh,
thói láu cá vặt, chưa biết cái nghệ thuật xu nịnh và lấy lòng khiến người ta
phải yêu mình. Vậy là năng khiếu khiến người ta đặc biệt yêu mến mình
nằm ngay trong bản thân anh, có thể nói nó ở ngay trong thiên tính của anh,
hồn nhiên, không giả tạo. Anh ở trường cũng thế, vậy mà dường như anh
