Hôm trước nói chuyện với Alyosha ở cánh đồng, và sau đó gần suốt
đêm Mitya không ngủ, thì hôm sau chàng đến nhà Samsonov vào quãng
mười giờ sáng và bảo gia nhân vào trình ông chủ. Đây là ngôi nhà cũ kỹ, ảm
đạm, rộng thênh thang, hai tầng, có nhà phụ quanh sân và một gian nhà
ngang. Ở tầng dưới gồm có hai người con trai của Samsonov cùng với vợ
con của họ, người em gái già khụ của ông ta và người con gái không có
chồng. Ở nhà ngang có hai người quản lý cùng con gái sống chật chội trong
những căn phòng của họ, còn ở tầng trên chỉ có một mình ông già, thậm chí
ông không cho người con gái cùng ở tầng trên, bà ta chăm nom ông và vào
những giờ nhất định cũng như bất kỳ lúc nào ông gọi đều phải chạy lên gác,
mặc dù bà ta đã từ lâu mắc chứng khó thở. “Tầng lầu” ấy gồm vô số phòng
lớn bày biện theo kiểu cổ của thương gia, với những dãy dài ghế bành và
ghế dựa thô kệch bằng gỗ hồng sắc kê dọc chân tường, nom tẻ nhạt, với
những chùm đèn pha lê bọc lụa, với những tấm gương ủ ê trên các khoảng
tường giữa các cửa sổ. Tất cả những căn phòng đó đều trống không, không
có người ở, vì ông già ốm yếu chỉ thu mình trong một buồng ngủ nhỏ ở cuối
tầng, hầu hạ ông ta ở đây có một mụ già đầu bịt tấm khăn và một “cậu bồi”
thường ngồi trên chiếc rương lớn ở phòng ngoài. Ông già hai chân sưng húp,
hầu như không đi được nữa, chỉ thỉnh thoảng đứng dậy khỏi chiếc ghế bành
da, và mụ già dìu ông ta đi một vài lượt trong phòng. Ông ta nghiêm khắc và
ít nói ngay cả với mụ già này. Khi gia nhân trình với ông ta rằng có “viên đại
úy” đến thăm, ông ta lập tức ra lệnh từ chối. Nhưng Mitya khăng khăng xin
gặp và người nhà trình lại lần nữa. Kuzma Kuzmich hỏi kỹ gã bồi: có việc
gì, nom gã thế nào, có say rượu không? Gã có làm ầm ĩ không? Và được trả
lời là “ông ta không say, nhưng không chịu ra về”, ông già lại ra lệnh từ
chối. Mitya đã dự đoán trước sự tình này, nên lần này chàng mang theo giấy
và bút chì, chàng viết lên mẩu giấy một dòng rõ nét: “Việc hết sức khẩn cấp
có quan hệ thiết thân đến Agrafena Alexandrovna” và gửi mẩu giấy cho ông
già. Nghĩ một lát, ông già bảo đưa khách vào phòng lớn và sai mụ già xuống
bảo người con trai út phải lên ngay chỗ ông có việc. Người con trai út này
cao ngót hai mét, sức vóc phi thường, cạo râu và mặc theo kiểu Đức
(Samsonov thì mặc áo kaftan
