rời rạc, nhưng cũng nói được cái chính và gọi họ sang giúp. Vừa hay đêm
hôm ấy gã lang thang Foma ngủ ở nhà họ. Họ tức khắc dựng gã dậy, và cả
ba cùng chạy đến chỗ xảy ra án mạng. Lúc đi, Maria Kondratievna đã kịp
nhớ ra rằng lúc chín giờ, bà ta có nghe thấy tiếng kêu gào vang động khắp
nơi, từ vườn vang ra – cố nhiên đấy là tiếng của Grigory khi lão hai tay bíu
lấy chân Dmitri Fyodorovich đã ngồi trên bờ tường và gào lên: “Thằng giết
cha!” “Có người nào bỗng gào lên rồi ngừng bặt” – Maria Kondratievna vừa
chạy vừa trỏ chỗ. Chạy đến chỗ Grigory, hai người phụ nữ có Foma giúp
sức, chuyển lão vào căn nhà ngang. Họ thắp đèn và thấy Smerdyakov vẫn
chưa cắt cơn, vẫn vật vã trong buồng của hắn, mắt trợn lên, mép sùi bọt. Họ
lấy nước pha giấm vã lên đầu Grigory, nước làm lão tỉnh hẳn, và lão hỏi
ngay: “Ông nhà có bị giết không?” Hai người phụ nữ và Foma liền đến chỗ
ông chủ, và khi vào vườn, họ thấy ngay rằng không chỉ cửa sổ, mà cửa lớn
từ nhà ra vườn cũng mở toang, mà suốt tuần nay đêm nào ông chủ cũng
đóng chặt cửa từ chiều, ngay cả Grigory cũng không được phép gõ cửa với
bất cứ lý do nào. Thấy cửa ra vào để mở, tất cả bọn họ, hai người phụ nữ và
Foma, không dám vào, “để sau này khỏi lôi thôi”. Khi họ trở lại, Grigory lập
tức bảo họ chạy đến cảnh sát trưởng. Thế là Maria Kondratievna đã chạy đi
và làm cho mọi người ở đấy nhốn nháo lên. Bà ta chỉ đến trước Pyotr Ilyich
có năm phút, thành thử anh ta không phải chỉ đem đến những phỏng đoán và
suy luận, mà là người chứng kiến tận mắt, câu chuyện anh ta kể lại càng xác
nhận sự phỏng đoán chung về việc ai là kẻ phạm tội (điều mà trong thâm
tâm, cho đến phút cuối cùng, anh ta vẫn không tin).
Họ quyết định hành động cương quyết. Viên phó cảnh sát trưởng được
lệnh lấy bốn nhân chứng và theo đúng mọi quy tắc mà tôi không miêu tả ở
đây, vào nhà Fyodor Pavlovich và tiến hành điều tra tại chỗ. Viên bác sĩ của
zemstvo, anh chàng sôi nổi mới về tình nguyện đi cùng với cảnh sát trưởng,
ông biện lý và ông dự thẩm. Tôi chỉ nói vắn tắt: Fyodor Pavlovich bị giết
chết hẳn, sọ bị đập vỡ, nhưng bằng dụng cụ gì? – nhiều phần chắc hơn cả là
bằng chính cái dụng cụ mà sau đó đã dùng để đánh Grigory. Họ đã tìm thấy
vật đó sau khi nghe Grigory thuật lại sự việc, lão đã được săn sóc qua loa về
