– Grigory là thế nào? – Alyosha kêu lên.
– Chính lão, chính lão, Grigory. Dmitri Fyodorovich đánh vào đầu lão,
lão ngã gục, rồi khi trở dậy lão thấy cửa mở, lão vào và giết Fyodor
Karamazov.
– Để làm gì, để làm gì kia chứ?
– Bị kích động mạnh. Dmitri Fyodorovich đánh vào đầu lão, khi tỉnh
dậy, lão bị kích động mạnh và đi giết người. Còn về việc lão nói rằng lão
không giết thì có lẽ vì lão không nhớ. Nhưng anh thấy không: nếu là Dmitri
Fyodorovich giết thì hay hơn nhiều, hay hơn nhiều! Hay hơn không phải là
vì con giết cha, việc đó tôi không khen, trái lại con cái phải tôn kính cha mẹ,
nhưng nếu là anh ta giết thì vẫn hay hơn, khi ấy anh chẳng có gì phải than
khóc, bởi vì anh ta giết mà không có ý thức gì cả, hay nói cho đúng hơn, anh
ta vẫn tỉnh táo nhưng không biết có chuyện gì xảy ra với mình. Không, hãy
để họ tha thứ cho anh ta; như vậy rất nhân đạo, để người ta thấy sự nhân đức
của tòa án mới, còn tôi thì chẳng biết gì cả, nhưng người ta nói cách xét xử
như thế có đã lâu rồi, vậy mà hôm qua tôi mới được biết, tôi ngạc nhiên quá
nên muốn cho người mời anh đến ngay. Rồi sau đây, nếu anh ta được miễn
tội, tôi sẽ mời anh ta từ tòa án về thẳng nhà tôi ăn một bữa, còn tôi sẽ mời
những người quen đến ăn và chúng ta sẽ uống mừng tòa án mới. Tôi không
cho rằng anh ấy là người nguy hiểm, vả lại tôi sẽ mời rất nhiều khách, thành
thử lúc nào cũng có thể kéo anh ta ra ngoài nếu anh ta giở trò gì. Sau này
anh ấy có thể là thẩm phán hòa giải hay một chức việc gì ở một thành phố
khác, vì những người bản thân đã trải qua nỗi bất hạnh xét xử công minh
hơn ai hết. Cái chính là bây giờ ai mà không bị kích động mạnh, anh, tôi, tất
cả đều ở trạng thái bị kích động mạnh, biết bao nhiêu là dẫn chứng: một
người ngồi hát bản tình ca, bỗng nhiên anh ta có điều gì không vừa ý, anh ta
lấy khẩu súng tay và giết chết tươi một người, rồi anh ta được tha bổng. Mới
đây tôi có đọc câu chuyện đó và các bác sĩ đều xác nhận. Bây giờ các bác sĩ
cũng vẫn xác nhận, cái gì họ cũng xác nhận được. Này anh ạ, con Liza nhà
tôi ở trạng thái bị kích động, hôm qua nó làm tôi phải khóc, hôm kia tôi
