trước phiên tòa. Chính trong thời kỳ này quan hệ của chàng với Katerina
Ivanovna căng thẳng cực kỳ. Đấy là hai kẻ thù say đắm nhau. Những lần
Katerina Ivanovna trở lại với Mitya, tuy chỉ trong khoảnh khắc, nhưng mãnh
liệt, đã khiến Ivan nổi xung. Điều lạ lùng là cho đến cảnh cuối tại nhà
Katerina Ivanovna mà chúng ta đã miêu tả ở trên, khi Alyosha từ chỗ Mitya
đến nhà nàng, suốt cả tháng Ivan không lần nào nghe nàng tỏ ra nghi ngờ về
tội lỗi của Mitya, mặc cho tất cả những lần “trở về” với Mitya mà Ivan rất
đỗi căm thù. Còn một điều đáng chú ý nữa là chàng cảm thấy ngày càng căm
thù Mitya ghê gớm, đồng thời hiểu rằng chàng căm thù không phải vì Katya
“trở về” với Mitya, mà vì Mitya đã giết cha. Chàng cảm thấy và nhận thức
điều đó hoàn toàn đầy đủ.
Tuy nhiên, mười ngày trước khi tòa xét xử, chàng đến gặp Mitya và đề
nghị anh vượt ngục: kế hoạch rõ ràng đã nghiền ngẫm từ lâu. Ở đây, ngoài
nguyên nhân chính xúi giục chàng đi đến bước ấy, còn có một vết xước
không lành miệng do Smerdyakov gây nên trong tim chàng, đại để là chàng
có lợi nếu ông anh bị kết án, bởi vì tổng số tiền thừa kế của chàng với
Alyosha mỗi người sẽ từ bốn chục ngàn lên đến sáu chục ngàn. Chàng quyết
định riêng mình bỏ ra ba chục ngàn để tổ chức việc chạy trốn của Mitya. Từ
chỗ Mitya trở về, chàng buồn và bối rối kinh khủng: chàng bỗng bắt đầu
cảm thấy chàng muốn anh mình vượt ngục không phải để hy sinh ba mươi
ngàn và làm lành vết xước mà vì lý do khác. “Phải chăng là trong tâm hồn,
ta cũng là một kẻ giết người như vậy?” – chàng tự hỏi mình. Có cái gì xa xôi
nhưng nóng bỏng nung đốt tâm hồn chàng. Cái chính là suốt tháng ấy, lòng
kiêu hãnh của chàng đau đớn khủng khiếp, nhưng chuyện ấy để sau...
Cầm lấy chuông cửa nhà sau khi nói chuyện với Alyosha và đột nhiên
quyết định đến Smerdyakov, Ivan Fyodorovich chỉ theo một sự phẫn nộ đặc
biệt, đột nhiên sục sôi trong ngực chàng. Chàng bỗng chợt nhớ Katerina
Ivanovna vừa kêu lên với chàng trước mặt Alyosha: “Chỉ có anh, chỉ có một
mình anh cam đoan với tôi rằng anh ấy (tức Mitya) là kẻ giết người!” Nhớ
đến câu ấy, Ivan sững sờ: chưa bao giờ trong đời chàng cam đoan với nàng
