của ông không được đánh giá đúng mức, gặp vụ Karamazov này tinh thần
ông phục hồi và ông mơ ước qua đây khôi phục con đường công danh đã tàn
lụi, ông chỉ sợ có Fetyukovich. Nhưng nói rằng ông run sợ về Fetyukovich
thì không đúng hẳn. Ông biện lý của chúng tôi không phải loại người mất
tinh thần trước nguy hiểm, trái lại ông thuộc loại người mà nguy hiểm càng
tăng thì lòng tự ái mạnh thêm và được chắp cánh. Nói chung cần chú ý rằng
ông biện lý của chúng tôi quá nóng và nhạy cảm một cách bệnh tật. Có khi
ông để hết tâm hồn vào vụ án, như thể tất cả số phận và thành tựu của ông
phụ thuộc vào đấy. Trong thế giới pháp lý, người ta chế nhạo ông ta phần
nào về việc ấy, bởi vì chính nhờ phẩm chất ấy, ông đáng được nổi tiếng chút
ít, cho dù không phải khắp mọi nơi thì cũng lớn hơn nhiều so với địa vị
khiêm tốn của ông trong tòa án chúng tôi. Đặc biệt người ta chế nhạo sự say
mê tâm lý của ông. Theo tôi, mọi người đều lầm: tôi cho rằng ông biện lý
của chúng tôi, với tư cách là con người thì tính cách nghiêm chỉnh hơn
nhiều, không như nhiều người tưởng. Nhưng con người bệnh tật ấy đã
không biết đặt mình vào đúng vị trí ngay từ những bước đầu mới vào nghề,
sau này suốt đời vẫn như vậy.
Còn về ông chánh án thì chỉ có thể nói ông là người có học vấn, nhân
đạo, hiểu biết công việc của mình trên thực tế và có những ý tưởng hiện đại
nhất. Ông khá tự ái, nhưng không bận tâm lắm về con đường công danh của
mình. Mục đích chính của đời ông là làm con người tiên tiến. Ông lại giao
thiệp rộng và có tài sản. Về vụ Karamazov, như sau này đã rõ, ông khá chú
trọng, nhưng chỉ theo nghĩa chung. Ông quan tâm đến hiện tượng, phân loại
nó, coi nó như sản phẩm của những nền tảng xã hội của chúng ta, như đặc
trưng cho yếu tố Nga v.v... và v.v... Về tính chất cá nhân của vụ việc, bi kịch
của nó, cũng như với cá nhân những người tham gia, kể từ bị cáo, ông có
thái độ khá thờ ơ và trừu tượng, mà có lẽ như thế là phải thôi.
Từ trước khi tòa ra rất lâu, phòng xử án đã chật lèn. Phòng xử án của
chúng tôi là tốt nhất thành phố, rộng, cao, âm tiếng. Bên phải, các thành viên
của tòa án ngồi trên một chỗ hơi cao, có đặt một chiếc bàn và hai dãy ghế
