II
Tình hình châu Âu năm 1660. Cuộc chiến tranh lần thứ hai
(1665-1667) giữa Anh và Hà Lan. Những trận đánh trên
biển ở Lowestoft và Trận chiến Bốn ngày.
Chúng ta bắt đầu công việc khảo cứu giai đoạn từ giữa thế kỉ XVII.
Năm 1660 sẽ được lấy làm năm khởi đầu. Tháng 5 năm đó, một lần nữa
Charles II lại bước lên ngai vàng nước Anh trong niềm hân hoan của toàn
thể dân chúng. Tháng 3 năm sau, sau khi Hồng y Giáo chủ Mazarin qua đời,
Louis XIV triệu tập các vị bộ trưởng của ngài và nói với họ như sau: “Ta
mời các ông đến đây để nói rằng, trước đây ta đã vui lòng giao cho Đức
Hồng y vừa từ trần cai quản công việc của ta, nhưng trong tương lai ta sẽ là
thủ tướng. Ta tuyên bố rằng, không có lệnh của ta, không ai được đóng dấu
lên các đạo dụ, không được kí bất kì văn bản nào”. Như vậy, quyền lực của
cá nhân đã được thừa nhận và duy trì, cả trên thực tế lẫn về danh nghĩa, suốt
hơn nửa thế kỉ.
Trong vòng mười hai tháng sau đó, hai nước này, dù có nhiều điểm
khác nhau, sau một thời kì hỗn loạn, đã bước vào một giai đoạn mới trong
đời sống quốc gia. Đó cũng là những nước giữ vị trí đứng đầu trong lịch sử
hàng hải châu Âu và châu Mỹ đương thời, thực tế còn giữ vị trí đứng đầu
trong lịch sử hàng hải toàn thế giới. Tuy nhiên, lịch sử hàng hải chỉ là một
nhân tố tác động đến sự hưng thịnh hay suy tàn – được gọi là lịch sử – của
các dân tộc mà thôi. Nếu bỏ qua các các nhân tố liên quan gần gũi khác thì
