đưa loại vũ khí này vào sử dụng thì các quốc gia khác cũng phải sử dụng, vì
họ sợ rằng nếu không làm thế lực lượng của họ sẽ yếu hơn. Và vì vậy các
trận đánh sẽ trở thành những trận công kích của mũi tàu hai bên”. Mặc dù
không coi mũi tàu là loại vũ khí chủ yếu của ngày nay, trong khi hải quân
Pháp đã công nhận như thế, nhưng chúng tôi cho rằng luận cứ vừa nói có thể
được coi là ví dụ về phương hướng nghiên cứu đội hình chiến đấu trong
tương lai. Một tác giả người Pháp, trong khi bình luận bài viết của
Labrousse, đã nói:
“Chỉ cần 20 năm, tính từ năm 1638 – năm đóng chiếc tàu Couronne – đến năm 1665, là các
bậc tiền bối của chúng ta đã chuyển từ đội hình chiến thuật hàng ngang – đội hình cho thuyền
galley – sang đội hình hàng dọc. Còn chúng ta lại cần 29 năm, tính từ năm 1830 – năm hải quân
được trang bị con tàu chạy bằng hơi nước đầu tiên – đến năm 1859, với việc đóng mới hai tàu
chiến Solterino và Magenta thì việc áp dụng nguyên tắc đâm chìm (ram-fighting) mới được
khẳng định. Đó là cuộc cách mạng theo hướng ngược lại, đúng như người ta nói, chân lí bao
giờ cũng xuất hiện một cách chậm chạp… Sự cải tiến không diễn ra một cách đột ngột, không
chỉ vì cần phải có thời gian mới xây dụng và trang bị được đầy đủ vũ khí mà trước hết, thật
đáng buồn là phải nói như thế, là do nhiều người đã không nhận thức được hậu quả tất yếu của
loại động cơ mới này.”
Xin chuyển sang trận đánh trứ danh – gọi là Trận chiến Bốn ngày xảy
ra vào tháng 6 năm 1666 – một trận đánh cần được đặc biệt quan tâm không
chỉ vì số lượng tàu chiến của cả hai bên, cũng không chỉ vì sức chịu đựng
của những người tham gia vào cuộc hải chiến nóng bỏng trong suốt từng ấy
ngày liền, mà còn vì những vị tổng tư lệnh của cả hai bên, đô đốc Monk và
đô đốc De Ruyter, là những nhà hàng hải lỗi lạc nhất, hay nói đúng hơn, là
những vị chỉ huy hải quân lỗi lạc nhất trong thế kỉ XVII của những quốc gia
đáng kính này. Có thể trong biên niên sử hải quân Anh, Monk bị xếp dưới
Blake, nhưng mọi người đều đồng ý rằng De Ruyter là nhân vật nổi bật nhất,
không chỉ trong lực lượng của Hà Lan, mà còn so với tất cả các sĩ quan hải
quân thời đó. Phần mô tả trận đánh bên dưới chủ yếu được rút ra từ số ra gần
đây của tờ Revue Maritime et Coloniale
, và từ bức thư vừa được tìm thấy
