dòng sông thì Quebec chắc chắn đã thất thủ rồi”. Một số ít người Pháp còn
lại ở Montreal đã hoàn toàn bị cách li với bên ngoài, lại bị ba đoàn quân Anh
bao vây, một đoàn tiến theo con đường qua hồ Champlain, hai đoàn kia thì
tiến tới từ Oswego và Quebec. Việc thành phố đầu hàng vào ngày 8 tháng 9
năm 1760 đã đặt dấu chấm hết vĩnh viễn cho quyền cai trị của Pháp ở
Canada.
Sau khi Pitt nắm được quyền lực, quân Anh trên tất cả các vùng đất
trên thế giới đều gặp may như nhau, họ chỉ gặp một vài rắc rối trong thời
gian đầu mà thôi. Nhưng ở châu Âu tình hình không được như thế, chủ
nghĩa anh hùng và tài nghệ của Frederick Đại đế phải khó khăn lắm mới duy
trì được cuộc chiến đấu chống Pháp, Áo và Nga đầy vinh quang của ông.
Nghiên cứu những khó khăn do địa vị của ông gây ra cùng những liên minh
chính trị và quân sự liên quan đến nó không nằm trong đề tài của chúng ta.
Sức mạnh trên biển không ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc chiến tranh này,
nhưng gián tiếp thì có, bằng hai con đường: Thứ nhất, bằng những khoản tài
trợ mà Anh cung cấp cho Frederick – nhờ sự giàu có và những khoản tín
dụng rộng rãi – những món tiền đó lại được giao vào tay một người có tài và
tiết kiệm đã mang lại hiệu quả to lớn. Thứ hai, những khó khăn mà Pháp gặp
phải do bị Anh tấn công vào các nước thuộc địa và bờ biển của Pháp, tàn
phá nền thương mại và buộc Pháp phải chi tiền – thực ra là không đáng kể
và bất đắc dĩ – cho lực lượng hải quân. Thường xuyên bị cường quốc trên
biển tấn công, Pháp – mặc cho sự mù quáng và thiếu thiện cảm của nhà cầm
quyền – vẫn buộc phải làm một cái gì đó nhằm chống lại Anh. Với lực
lượng hải quân kém hơn hẳn, không có khả năng đối chọi trên tất cả các khu
vực trên thế giới, Pháp đã quyết định đúng khi chỉ tập trung vào một đối
tượng, mà đấy chính là nước Anh: đổ quân lên bờ biển của nước này. Quyết
định này đã làm cho dân Anh sợ, và đấy chính là nguyên nhân làm cho trong
suốt nhiều năm ròng các chiến dịch trên biển đều tập trung vào bờ biển nước
Pháp và trên eo biển Manche. Trước khi mô tả những chiến dịch này, xin
trình bày kế hoạch tổng quát mà Anh áp dụng cho lực lượng hải quân áp đảo
của mình.
