Tây Ban Nha tuyên chiến, nhưng lực lượng vũ trang của họ đã giành được
chiến thắng trong trận thư hùng ngắn ngủi này, đấy là do tốc độ thực thi các
kế hoạch, và nhờ năng lực của lực lượng hải quân và bộ máy quản lí của họ
lúc đó.
Chiến dịch quân sự chấm dứt sau khi Anh chiếm được Manila. Chín
tháng, kể từ khi Anh chính chức tuyên chiến vào tháng 1, đủ để đập tan hi
vọng cuối cùng của Pháp và buộc Tây Ban Nha phải kí hoà ước. Nước này
đã phải rút lại tất cả những yêu sách và điều khoản từng khiến cho nó bất
bình. Sau khi đã trình bày một cách ngắn gọn các sự kiện như thế, có lẽ
không cần phải khẳng định rằng, sự nghiệp của nước Anh đã được thực hiện
với tốc độ cao và triệt để như thế hoàn toàn là do nước này có sức mạnh trên
biển, giúp cho lực lượng của họ có thể hoạt động tại các khu vực xa xôi,
cách xa nhau như Cuba, Bồ Đào Nha, Ấn Độ và Philippine, mà không sợ bị
mất liên lạc.
Trước khi trình bày những điều khoản của hiệp ước hoà bình – tức là
những điều khoản tổng kết thành quả của cuộc chiến, nhưng trên thực tế
hiệp ước này lại không được thực hiện một cách trọn vẹn, vì trong khi kí kết,
văn phòng của bộ trưởng Anh tỏ ra thiếu quyết tâm – cần phải nói một cách
vắn tắt hậu quả của cuộc chiến đối với nền thương mại, đối với nền tảng của
sức mạnh trên biển và đối với sự thịnh vượng của quốc gia.
Một đặc điểm nổi bật của cuộc chiến tranh này, có thể làm người ta
ngạc nhiên hơn nữa – vì khá ngược đời – là sự kiện: sự phồn vinh của nước
Anh được thể hiện bằng số tài sản mà nước này bị mất.
“Từ năm 1756 đến năm 1760”, một nhà sử học Pháp nói, “các tàu lùng của Pháp đã bắt
được hơn 2.500 tàu buôn của Anh. Trong năm 1761, mặc dù có thể nói là Pháp không có một
chiếc tàu chiến nào trên biển, và mặc dù Anh đã bắt được 240 tàu lùng của ta, nhưng tàu lùng
của ta vẫn bắt được đến 820 tàu buôn Anh. Nguyên nhân là do sự phát triển vượt bậc của ngành
vận tải biển của Anh. Người ta nói rằng năm 1760 Anh có 8.000 con tàu, và mặc dù đã được
những đoàn tàu hộ tống và tàu tuần dương bảo vệ, Pháp vẫn bắt được gần một phần mười số
tàu đó. Trong 4 năm, từ 1756 đến 1760, Pháp chỉ mất có 950 con tàu mà thôi.”
