kiện là đầu và cuối đội hình khi lâm trận có thể ở khá xa nhau mà binh sĩ ở
cả hai nơi đều cần tinh thần của vị tổng tư lệnh. Vì tổng tư lệnh không thể tự
mình ở cả hai nơi cho nên tốt nhất phải có người phó chỉ huy có năng lực ở
một đầu. Nói về vị trí của Nelson trong trận Trafalgar – đã nhắc đến trong
phần đầu đoạn này – cần phải nhận xét rằng, con tàu Victory (tàu của Nelson
– ND) chỉ làm những việc mà mọi con tàu khác phải làm trong trường hợp
đó, và gió nhẹ nên không ai nghĩ rằng có thể có thay đổi đột ngột trong đội
hình địch. Trước đó khá lâu, trong một bức thư gửi đi sau trận trên sông
Nile, Nelson đã lên án người chỉ huy đã để cho mình gặp nguy hiểm – đấy là
ở trên con tàu mà hoả lực của địch đang tập trung vào – đến mức các sĩ quan
phải đề nghị ông chuyển vị trí:
“Tôi nghĩ rằng, nếu chúa không muốn tôi bị thương thì không một chiếc thuyền nào có thể
chạy thoát để đưa tin, nhưng xin đừng nghĩ rằng cần phải phê phán một người nào đó… Tôi chỉ
muốn nói rằng nếu tôi có thể hướng dẫn họ bằng kinh nghiệm của mình thì rõ ràng là Chúa
Toàn Năng đã tiếp tục chúc phúc cho những cố gắng của tôi rồi.”
Mặc dù, trên cơ sở kinh nghiệm của mình, ông đã nói như thế, nhưng
trong trận Trafalgar. Nelson vẫn ở vị trí cực kì nguy hiểm, và sau khi mất
người lãnh đạo thì lại xảy ra hiện tượng lạ lùng. Collingwood ngay lập tức –
dù đúng dù sai, tránh được hay không tránh được – đã thay đổi kế hoạch mà
Nelson nói bằng hơi thở cuối cùng, “Thả neo. Hardy, thả neo ngay!” người
chỉ huy đang hấp hối hạ lệnh. “Thả neo”, Collingwood nói, “Đó là điều mà
tôi chẳng bao giờ có thể nghĩ tới”.
