nên đã bị bỏ qua. Lúc trời vừa sáng, hạm đội Pháp đứng rời rạc, cách xa
nhau và chẳng có hàng ngũ gì
. Vì lo cho Zélé nên De Grasse đã thúc quân
đi quá nhanh, đến lúc lâm trận, hạm đội của ông ta vẫn không thiết lập được
đội hình. Mấy chiếc tiền quân chưa chiếm lĩnh được vị trí (B, a), những
chiếc khác còn lâu mới tới được vị trí của mình, đến nỗi De Vaudreuil, chỉ
huy hậu quân và là người tham chiến cuối cùng, nói rằng đội hình chiến đấu
được thiết lập dưới làn đạn. Ngược lại, quân Anh đã thiết lập xong đội hình,
chỉ có một thay đổi duy nhất là họ giảm khoảng cách giữa các tàu từ 2 tầm
(cable) xuống còn 1 tầm (1 tầm của Mỹ khoảng 219 m – ND). Cú chọc
thủng đội hình Pháp trứ đanh không phải được dự định từ trước, mà đó là
nhờ gió đã làm cho đội hình địch rối loạn và khoảng cách giữa các con tàu
của họ càng rộng ra thêm; khoảng trống mà mấy con tàu đi cùng Rodney đi
qua khá rộng, bởi buồm ở mạn bắc của con tàu mang tên Diadème bị thổi ép
vào cột và nó phải quay đầu sang hướng gió khác (C, c). Sir Charles
Douglas nói rằng, hậu quả trực tiếp của sự kiện là chiếc kì hạm chọc thủng
đội hình đối phương “đẩy bốn tàu đối phương ở gần nhất lại với nhau, nếu
không nói là chạm vào nhau”, đây là bốn con tàu ở phía bắc của Rodney,
“đưa chúng lần lượt đến điểm (c) đã nói tới bên trên. Mấy con tàu bất hạnh
này bây giờ đã trở thành mục tiêu bắn phá duy nhất, chúng bị những con tàu
mang tên Duke, Namur và Formidable (trang bị 90 khẩu pháo) đồng loạt tấn
công, bị mỗi con tàu đối phương bắn mấy loạt đạn, không quả nào trượt và
chắc chắn là thương vong phải rất lớn”. Chiếc Duke (C, d), ngay trước chiếc
kì hạm, theo sau người chỉ huy của mình đi xuống dưới chiều gió của quân
Pháp, nhưng vừa trông thấy chiếc Formidable lao qua đội hình quân Pháp là
viên thuyền trưởng của nó cũng làm như vậy, ông ta đi lên phía bắc của
nhóm tàu Pháp và như vậy là dồn họ vào giữa hai làn đạn. Cuốn nhật kí trên
tàu Magnanime, một trong những con tàu Pháp thuộc nhóm này nói rằng nó
phải đi dưới làn đạn của hai chiến thuyền ba boong, mỗi bên một chiếc.
Ngay sau khi đội hình bị phá vỡ, Rodney đã phát tín hiệu cho tàu xếp
thành hàng, nhưng vẫn giữ nguyên mệnh lệnh tấn công trên khoảng cách
gần, đồng thời hạ lệnh cho tiền quân, lúc đó đã vượt qua hậu quân địch,
quay lại và liên kết với trung quân Anh. Việc này diễn ra rất chậm, vì buồm
