một khoảng thời gian dài, và quan trọng là đã nằm dưới chiều gió và có khả
năng sẽ không thể trợ giúp được hải đoàn của mình nếu đội hình Pháp không
bị Hood cắt đứt, và chính De Grasse không bị đẩy xuống dưới chiều gió.
Tuân theo mệnh lệnh vừa nhận được, mười ba con tàu Pháp đi trước quay
hẳn sang phía chiều gió; 6 con tàu đi cùng De Grasse (C, e) chắc chắn cũng
làm như thế nếu họ không bị đơn vị của Hood cắt ngang ngay trước mặt. Vì
vậy, chỉ riêng động tác đó của Rodney đã mang lại kết quả là chia hạm đội
Pháp thánh hai phần, cách nhau 6 dặm, trong đó có một phần nằm cách rất
xa dưới chiều gió. Quân Anh sau khi chiếm được vị trí ở trên chiều gió, có
thể dễ dàng “giữ ’ được 11 chiếc tàu đứng dưới chiều gió và bao vây 19
chiếc đứng trên chiều gió bằng lực lượng áp đảo. Nhưng vì đội hình Pháp bị
đứt làm ba đoạn nên tình hình có thay đổi chút ít. 6 con tàu đi cùng De
Grasse nằm giữa nhóm trên chiều gió – cách nhóm này 2 dặm – và nhóm
cuối chiều gió – cách nhóm này bốn dặm (D). Có lẽ không cần phải nhấn
mạnh ưu thế về mặt chiến thuật của quân Anh, thậm chí ngay cả khi bỏ qua
sự rối loạn về mặt tinh thần trong hàng ngũ quân Pháp. Bên cạnh đó, có thể
rút ra bài học đáng chú ý về hiệu quả trực tiếp của pháo binh Anh khi họ đi
qua đội hình đối phương. Trong số 5 chiếc tàu bị bắt làm tù binh thì đuôi 3
chiếc đã bị quân Anh bắn thủng
. Đáng lẽ phải bắn trả khi đi song song,
trong cùng hoàn cảnh với tàu địch, thêm nữa, mỗi con tàu Pháp đều được
một tàu đi trước và một tàu đi sau hỗ trợ, thì những con tàu của Pháp ở gần
đoàn tàu cắt ngang của Anh lại lần lượt nằm dưới làn đạn của cả đơn vị địch.
Như vậy là 13 con tàu của Hood đi ngang qua 2 chiếc sau cùng của hậu quân
Pháp, mang tên César và Hector, đã tập trung hoả lực bắn hỏng nặng hai
chiếc tàu này; 6 chiếc tàu của Rodney đi ngang chiếc Glorieux cũng gây ra
kết quả tương tự. “Tập trung hoả lực khi đi qua” con tàu nằm ở cuối đội hình
địch hoàn toàn tương tự như tập trung hoả lực vào sườn đội hình và có ý
nghĩa đặc biệt, bởi nếu thực hiện thành công thì bao giờ nó cũng là cuộc tấn
công hiệu quả. Nếu quân Anh nhanh chóng nắm lấy lợi thế thì họ có thể bắn
vào những con tàu Pháp nằm ở cả hai phía khoảng trống mà họ vừa đi qua,
song chỉ có chiếc tàu mang tên Formidable thực sự làm thế mà thôi; những
con tàu khác chỉ bắn từ mạn phải, nhiều chiếc chắc chắn đã không tận dụng
