chiếc kì hạm Anh, người ta chỉ còn trông thấy ba hoặc bốn tàu Pháp, trong
khi ngày mồng 9 những con tàu này còn nằm trong tầm đại bác của quân
Anh. Chỉ vì sự vụng về của Zélé và Magnanime mà De Grasse bị mất lợi
thế, và đấy cũng là điều biện hộ cho việc Rodney kiên trì chờ đợi cơ hội để
đạt mục đích của mình. Tốc độ cao của hải đoàn Pháp là điều khó lí giải, vì
không nghi ngờ rằng tàu của họ có hình dáng ưu việt hơn hẳn, nhưng không
phải chiếc nào cũng được bọc đồng phần chìm, vì lúc đó việc bọc đồng chưa
thông dụng như ở Anh, một số tàu của Pháp chưa được bọc đồng và còn bị
mọt
. Việc quân Pháp di chuyển nhanh hơn cũng được các sĩ quan Anh ghi
nhận, nhưng phần lớn lợi thế được nhắc tới chắc chắn một phần do Rodney
đã cho dừng lại để sửa chữa những hỏng hóc mà một vài con tàu của ông đã
bị sau trận đánh nóng bỏng vào ngày mồng 9 với lực lượng vượt trội của
quân Pháp. Trong những bài viết về trận đánh này, người ta còn nói rằng,
quân Pháp đứng ở nửa tầm bắn của súng đại bác (cannon), để tránh ưu thế
của quân Anh, có nhiều súng nhẹ (carronade), nòng lớn, những loại súng
này rất hiệu quả khi đánh áp sát, nhưng sẽ thành vô dụng nếu đứng xa. Chỉ
huy phó của Pháp, ông De Vaudreuil, người được giao chỉ huy trận tấn công
này nói rằng nếu ông vào trong tầm bắn của carronade thì tàu của ông sẽ bị
mất hết buồm ngay lập tức. Dù có xem xét đường lối quân sự mà dựa vào đó
người Pháp đã không tìm cách tiêu diệt quân địch ở vị trí như quân Anh đã
lâm vào, không nghi ngờ rằng nếu mục đích của De Vaudreuil vào ngày
mồng 9 chỉ là ngăn chặn quân Anh đuổi theo những con tàu bị thương thì
chiến thuật của ông ta là hoàn hảo về mọi phương diện. Ông đã gây ra cho
quân địch những tổn thất cực kì to lớn, trong khi lực lượng của mình lại bị
đe doạ ít nhất. Ngày 12, De Grasse đã bị kéo vào tầm bắn của súng
carronade, nghĩa là từ bỏ lợi thế vừa nói. Ngoài ra, vì một phút bốc đồng mà
ông ta đã hi sinh toàn bộ đường lối chiến lược trước đây của mình. Những
khẩu súng này nhẹ, cho nên di chuyển nhanh, bắn đạn chùm và đạn có
đường kính lớn, chúng đặc biệt có hiệu quả khi đánh gần, nhưng hầu như vô
dụng nếu đối phương đứng ở xa. Trong một báo cáo được viết sau đó, De
Vaudreuil nói: “Hiệu quả của loại vũ khí mới đặc biệt nguy hiểm trong tầm
bắn của súng hoả mai (musket), đấy chính là loại vũ khí làm chúng ta thiệt
