và cột buồm đã bị hỏng khi đi qua dưới làm đạn địch. Chiếc kì hạm của
chính ông và những chiếc đi cùng với nó đã quay lại được. Trong khi đó,
hậu quân, dưới quyền chỉ huy của Hood, đáng lẽ phải đi theo hướng bắc để
liên kết với trung quân thì lại đi theo chiều gió một lúc và sau đó thì ngừng
lại, vì không còn gió, ở khoảng cách khá xa so với cả đoàn.
Sau này, người ta đã bàn thảo rất nhiều về việc Rodney cắt ngang đội
hình đối phương có phải là hành động thông minh hay không, và ai xứng
đáng, nếu quả thật có người xứng đáng, được khen ngợi vì hành động đó.
Vấn đề thứ hai không có nhiều ý nghĩa lắm, nhưng có thể nói rằng con tàu
của Sir Charles Douglas, ông này lúc đó là tham mưu trưởng của Rodney, đã
đưa ra nhiều bằng chứng đáng tin cậy – nhưng bằng chứng duy nhất có thể
chấp nhận được, làm lu mờ vai trò của người chịu hoàn toàn trách nhiệm về
kết quả của công việc – chứng minh rằng đó là đề nghị của Douglas và phải
khó khăn lắm mới được Rodney đồng ý. Giá trị của hành động chuyển quân
này có tầm quan trọng hơn mọi câu hỏi về uy tín cá nhân. Một số người
khẳng định rằng đấy không những không phải là một hành động đáng khen
mà là đáng tiếc, còn Rodney đáng được tha thứ vì hoàn cảnh buộc ông phải
làm chứ không phải ông cố tình làm như thế. Họ nói rằng, tốt nhất là cứ tiếp
tục đi dưới chiều gió của hậu quân Pháp, tập trung toàn bộ hoả lực của Anh
vào đấy, và sau đó thì vượt lên và đưa hậu quân Pháp vào giữa hai làn dạn.
Nhưng cách lập luận này quên mất sự kiện là, nếu quay đầu sang hướng gió
khác, dù thực hiện bằng cách nào đi nữa thì sau vụ đụng độ như thế cũng chỉ
khả thi đối với một số tàu đang đánh nhau mà thôi, và những con tàu làm
được như thế cũng khó có thể đuổi kịp được tàu địch, trừ phi tàu địch đang
bị hỏng nặng. Vì vậy, cuộc tấn công do họ đề xuất chính là phiên bản của
trận đánh ở Ushant, trên thực tế chỉ còn là hai đoàn tàu đi song song và
ngược chiều nhau, hoả lực không tập trung vào một bộ phận nào, mà rải đều
trên toàn tuyến của đối phương. Có thể và cần phải thừa nhận ngay rằng việc
Rodney đổi hướng tạo điều kiện cho mười một tàu của hậu quân Pháp (D, r)
chạy xuống phía dưới chiều gió và chỉ nằm dưới làn đạn của một bộ phận
đối phương, trong khi tiền quân Anh lại nằm dưới làn đạn của hầu như toàn
bộ quân Pháp. Nhưng những con tàu này đã bị đẩy ra khỏi vòng chiến trong
