năng bẩm sinh đó đến những vùng đất mới nhằm giúp họ tự quản và phát
triển một cách độc lập.
VI. Đặc điểm chính phủ. Khi thảo luận về ảnh hưởng của chính phủ
và các thể chế đối với sự phát triển sức mạnh trên biển của quốc gia, cần
phải tránh sa đà vào lí luận, chỉ nên tập trung chú ý vào những nguyên nhân
trực tiếp và hiển nhiên, cũng như những kết quả rõ ràng mà không đi quá
sâu vào những ảnh hưởng xa vời và có tính gián tiếp.
Trước hết, cần phải nói rằng những hình thức chính phủ cụ thể, với
những thể chế tương ứng của nó và đặc điểm của người cầm quyền trong
những giai đoạn khác nhau có ảnh hưởng rất rõ đối với sự phát triển của sức
mạnh trên biển. Những đặc điểm khác nhau của đất nước và dân chúng, vừa
được xem xét ở trên, là những đặc điểm mà mỗi dân tộc mang theo – tương
tự mỗi con người – khi bước chân vào sự nghiệp của mình. Đến lượt nó,
hành động của chính phủ cũng tương tự như việc áp dụng trí lực – trí thông
minh, nghị lực và lòng kiên trì hay ngược lại – là nguyên nhân dẫn đến
thành công hay thất bại. Cuộc đời của mỗi con người hay lịch sử của mỗi
dân tộc cũng đều như thế.
Nếu hành động của chính phủ hoàn toàn phù hợp với xu hướng tự
nhiên của nhân dân, nó sẽ thúc đẩy một cách hữu hiệu nhất sự phát triển
trong tất cả các lĩnh vực. Riêng về vấn đề sức mạnh trên biển, thành tựu
sáng chói nhất sẽ xuất hiện khi sự lãnh đạo sáng suốt của chính phủ mang
sẵn trong lòng nó tinh thần và xu hướng chung của nhân dân. Khi ý chí của
nhân dân hoặc của những thành phần tiêu biểu nhất của nhân dân càng tham
gia rộng rãi vào việc hình thành chính phủ thì chính phủ càng đáng tin cậy
hơn, nhưng các chính phủ tự do như vậy đôi khi lại không thành công.
Trong khi đó, chính quyền chuyên chế hành động một cách thông minh và
quyết đoán, đôi khi lại xây dựng được một nền thương mại rộng lớn và một
hạm đội tuyệt vời, họ tiến thẳng tới mục tiêu bằng những con đường ngắn
hơn so với các nước tự do. Nhưng khiếm khuyết của chính quyền chuyên
chế nằm ở chỗ: khó thực hiện mục tiêu sau khi nhà độc tài chết.
