đang đối diện với nhu cầu tinh thần chung của chúng ta, chắc chỉ là thú vui giải
trí mà thôi.
Những suy tưởng trình bày ở đây vì vậy mong muốn không phải là một luận
văn thần học trừu tượng, mà là một nố lực khiêm nhưỡng suy ngẫm tôn giáo về
trải nghiệm tư tưởng cuộc sống của tác giả. Trải nghiệm ấy trước hết là một trải
nghiệm lịch sử-xã hội. Cùng với đa số những người Nga có suy nghĩ ở thế hệ của
tôi, tôi đã xuất phát từ niềm tin xã hội chủ nghĩa thời niên thiếu - tin vào cứu độ
nhân loại thông qua một cuộc chính biến xã hội thật căn bản. Thế nhưng đã từ lâu
lắm rồi, ngay từ hồi đầu của thế kỷ, một nhóm những người Nga có suy nghĩ mà
tôi ở trong nhóm đó, bắt đầu ngày càng thức ngộ rõ ràng hơn tính chất không
thỏa mãn và khốc hại của tâm trí vô tín ngưỡng chủ đạo mà niềm mơ ước ấy về
tương lai xán lạn dựa vào. Chúng tôi ngay từ lúc đó đã tỉnh ngộ, thấy được mối
hiểm họa ở trong việc bỏ qua những giá trị tuyệt đối, ở trong việc bác bỏ những
cơ sở tinh thần của cuộc sống, chúng tôi đã hiểu được rằng cái chủ nghĩa hư vô
ấy sẽ phải dẫn đến nền chuyên chế độc tài, bóp nghẹt và gây tàn phế cho bản diện
cá nhân. Sự tỉnh ngộ ấy đã xác định việc chuyển hướng của chúng tôi từ “chủ
nghĩa Marx” sang “chủ nghĩa lí tưởng” khá mơ hồ, rồi sau đó chuyển sang đức
tin Kitô giáo thật sự. Mọi thứ xảy ra trong bốn mươi năm qua, thoạt tiên ở nước
Nga, rồi sau đó ở châu Âu, thật không may đã khẳng định những hiểm họa ấy
trong một quy mô mà không một ai hồi đó nhìn thấy trước được. Cuộc cách mạng
Bolshevik và trật tự mà cuộc cách mạng đó thiết lập là một thí nghiệm trên cơ thể
sống thật hoành tráng, vượt qua mọi e ngại tồi tệ nhất. Và hệ lụy sau đó: chúng ta
là những người chứng kiến tình trạng bất lực và mù quáng ở chủ nghĩa nhân đạo
phi tôn giáo của các nền dân chủ phương Tây, rồi tiếp đó là sự gia tăng ở châu Âu
một hình thức mới của vô tín ngưỡng trong bộ mặt của chủ nghĩa nổi loạn thần
nhân (titanism) công khai truyền bá thái độ sùng bái ma quỷ đối với bạo lực và
thói ham mê quyền lực hung ác, phủ nhận về nguyên tắc đối với tất cả các khởi
nguyên đạo đức của cuộc sống. Những ai hiểu được bản chất tinh thần của chủ
nghĩa Bolshevik không thể không nhìn thấy ở trong chủ nghĩa quốc xã và chủ
nghĩa phát xít một sự tương đồng đáng ngạc nhiên về chủ nghĩa vô thần. Giờ đây,
khi cái chủ nghĩa ma quỷ vô thần ấy dìm cả thế giới vào trong biển máu thì cả thế
giới đã hiểu đuợc mối nguy hiểm chết người của nó. Tuy nhiên, ý nghĩa đích thực
của những gì đã trải qua đối với nhiều người vẫn còn là điều không hiểu được, đó
là vì nhờ sự tình cờ - theo quan điểm nguyên tắc ý thức hệ - [...] vô thần Xô Viết
thành ra đồng minh tạm thời của dân chủ phương Tây, vốn dựa trên những khởi
