2. Cứu độ linh hồn hay cứu độ cõi trần gian?
Sự thống nhất bản thể luận ấy, mối ràng buộc lẫn nhau siêu hình ấy của con
người, sự đồng thuộc của họ về một toàn vẹn chung nào đó, có được hệ lụy trực
tiếp ở trong quan hệ số phận tôn giáo của con người, tức là ở trong quan hệ của
vấn đề “cứu độ”. Ở trong Tân Ước cũng như nói chung ở trong các công trình cơ
sở của tư duy Kitô giáo, chúng ta gặp hai quan điểm song song, mới thoạt nhìn có
vẻ như khác nhau về chủng loại về ý nghĩa hay là về phạm vi của “cứu độ”. Cứu
độ một mặt được tư duy như cứu độ toàn thể cõi trần gian mang tính toàn thể
liên đới - toàn thể nhân loại hay thậm chí toàn thể tạo vật [của Thượng Đế] - và
một mặt khác như cứu độ linh hồn cá nhân con người riêng rẽ. Thực ra không
khó để thấy rằng trong ý nghĩa nhất định hai khái niệm ấy không những không
mâu thuẫn nhau mà thậm chí đơn giản là trùng khớp với nhau. Bởi theo thành
phần tôn giáo siêu hình ở chiều sâu, thì cõi trần gian không phải là gì khác mà
như tập hợp của các linh hồn cá nhân, hay là như một vương quốc của các tinh
thần; vi vậy mà “cứu độ cõi trần gian” chính là cứu độ các linh hồn cá nhân hợp
thành nó. Như chúng ta đã thấy, cuộc chính biến tinh thần mà khải huyền Kitô
giáo đem đến chính là nằm trong điều này, rằng ý đồ “cứu độ” xưa cũ như là việc
làm cho hạnh phúc từ bên ngoài hay là việc sắp xếp lại thật lí tưởng cho cõi trần
gian, tức là việc cải tạo lại cõi trần gian tựa hồ như mang tính cơ giới hay là mang
tính tổ chức nào đó (dù cuộc chính biến cứu độ ấy được tư duy trong quy mô
chính trị haythậm chí trong quy mô vũ trụ thì cũng vậy) được thay thế ở đây bằng
chân lí nói rằng cứu độ đích thực cho cõi trần gian chính là ở trong việc làm rạng
sáng các linh hồn, ở trong việc chúng đi vào “Vương quốc Thiên Chúa” như
vương quốc “ở trên trời”. “Xác thịt và máu không thể thừa kế vương quốc Thiên
Chúa”. Mặt khác, cứu độ chính là thực hiện vương quốc Thiên Chúa như một
trạng thái chung nào đó của hiện hữu trần gian, nên như vậy cũng chính là “cứu
độ cõi trần gian” - một cứu độ tập thể cùng nhau của nhân loại và tạo vật như một
toàn vẹn kết lại với nhau. Đồng thời cứu độ một linh hồn con người riêng biệt là
khả dĩ chỉ khi linh hồn ấy nhập vào vương quốc chung của hiện hữu rạng sáng
được cứu rỗi, khi linh hồn ấy “đi vào” “Vương quốc Thiên Chúa” hay là “được
thừa kế” nó.
