1. “Uy quyền của bóng tối”
Khi các giáo sĩ và các trưởng lão của dân chúng Do Thái cùng đám đông
tăng lử đến khu vườn Gethsemani để bắt Jesus, Người đã bảo bọn họ: “Bây giờ là
thời của các vị và uy quyền của bóng tối” (Luc., 22, 53). Tôi nghĩ rằng, nhiều
người, nếu muốn tổng kết trải nghiệm cuộc sống thời hiện đại, không tìm được
biểu hiện nào tốt hơn những lời lẽ ấy. Ấn tượng chủ yếu mang tính quyết định từ
những gì mà nhân loại châu Âu buộc phải trải qua trong thời gian gần đây, là ấn
tượng uy quyền của bóng tối trên thế gian. Các thế lực của cái ác và của phá hoại
đang chiến thắng các thế lực của cái thiện. Các lầm lạc theo quy tắc chung hóa ra
hùng mạnh hơn các chân lí, trò chơi mù quáng của các thế lực phi lí tính đang đặt
ra giới hạn cho mọi hoài vọng của trái tim con người - trong đời sống cá nhân
cũng như trong đời sống lịch sử. Đó là ấn tượng nổi bật mà chúng ta có được từ
cuộc sống. Nó dẫn đến tín niệm rằng mọi điều thiện, có lí trí, tốt đẹp, cao thượng
vừa là ngoại lệ hiếm hoi trên thế gian, vừa là một thứ gì đó cực kì mong manh và
yếu ớt, luôn luôn bị chèn ép bởi các thế lực của cái ác và lặn chìm trong chúng.
Những thế lực của trật tự đối lập - những đam mê mù quáng, tự phát của thói hám
lọi, lòng hận thù, thói ham quyền lực và thậm chí của cả thói hung bạo vô nghĩa
đốn mạt - đang tạo thành một nền chung, tựa như là thực chất chủ yếu thống trị
hiện hữu trần gian. Những gì mà chừng 40 năm về trước, - phần nào thậm chí chỉ
mới 10 năm trước đây - còn tưởng chừng như tuyệt đối không thể có được trong
nhân loại châu Âu, được giáo dục trong những khởi nguyên văn hóa cổ đại, trong
ý thức Kitô giáo và phong trào nhân văn vĩ đại của tần lịch sử: chế độ nô lệ về
mặt tàn bạo vượt xa các hình thức cổ xưa, cuộc tiêu diệt tập thể hàng loạt các dân
tộc, thái độ đối xử với con người như với súc vật, thái độ khinh miệt trâng tráo
các nguyên lí cơ bản nhất của nhân quyền và sự thật, [những thứ đó] đã được
thực hiện thật dễ dàng đáng kinh ngạc. Cái được gọi là con người văn hóa đột
nhiên thành ra bóng ma hư ảo; trên thực tế nó bộc lộ bản thân ra vô cùng tàn ác,
kẻ man rợ mù quáng về đạo đức, tính văn hóa của nó chỉ biểu hiện ra trong một
việc - tinh tế và hoàn thiện của các phương tiện hành hạ và giết chóc những
người gần. Một trăm năm trước đây nhà tư tưởng Nga đầy sáng suốt Alexander
Herzen đã tiên đoán cuộc xâm lăng của “Thành Cát Tư Hãn với các máy điện
