ÁNH SÁNG TRONG BÓNG TỐI - Trang 46

thế gian và con người. Cả hai định hướng trí tuệ mâu thuẫn với nhau như là hoài
nghi và cuồng tín, như là minh triết và quỷ ám. Tính phá hoại và tính khốc hại
thực sự của định hướng trí tuệ được thiết lập vào thời đại hiện nay trên kết cục
sụp đổ của chủ nghĩa nhân văn, không phải ở chỗ nó là vô tín ngưỡng, mà ngược
lại, chính vì nó là một thái độ sùng bái điên cuồng nào đó, một niềm tin mất trí
đầy ác độc nào đó, đòi hỏi hiến tế vô số sinh mạng. Với tư cách niềm tin mù
quáng làm lóa mắt, nó kích động mạnh mẽ tính tích cực của con người, hướng nó
vào mục đích trá ngụy và khốc hại. Chủ nghĩa không tưởng ma quái chính là học
thuyết cách mạng trong ý nghĩa nền tảng và sâu sắc nhất của khái niệm này: nó
rao giảng tính tất yếu (và tin vào khả năng) của việc lật đổ chính những cơ sở của
hiện hữu trần gian, như là để xây mới lại thế gian, sử dụng những khởi nguyên
tăm tối, độc ác của hiện hữu con người vào mục đích ấy như là những sức mạnh
sáng tạo. Tuyên cáo rằng sức mạnh sáng tạo ấy là thói hám lợi và lòng căm thù
giai cấp, như trong chủ nghĩa Marx, hay đó là thói ham muốn quyền lực và tính
tàn nhẫn với kẻ yếu, như trong chủ nghĩa Nietzsche, - trong cả hai trường hợp
con người được giáo dục tôn thờ những dục vọng độc ác, tin tưởng rằng những
dục vọng ấy sẽ giúp nhân loại tiến lên phía trước, đi tới trạng thái mới mẻ tươi
sáng tuyệt vời, tới “thiên đường trên trái đất”. Nếu như đã có lúc niềm tin vào
Thượng Đế được thay thế một cách khiên cưỡng bằng niềm tin mù quáng vào con
người, thì nay sụp đổ của chủ nghĩa nhân văn dẫn đến một niềm tin mù quáng và
mất trí còn nhiều hơn nữa: niềm tin vào con người như hiện thân của các khởi
nguyên thiện và lí tính đến lượt mình bị thay thế bằng niềm tin vào sức mạnh
sáng tạo của thế lực độc ác chi phối con người; sùng bái nhân vị thay thế bằng
sùng bái ma quỷ như là chúa tể đích thực của cõi trần gian này. Thế nhưng từ một
khía cạnh khác, việc vượt qua chủ nghĩa nhân văn này giữ lại dấu vết nguồn gốc
của nó chính từ thái độ sùng bái con người và chỉ là một bậc thang trong tình
trạng suy đồi mới của nó: vì hiện thân của tính ma quỷ này là ý chí tùy tiện của
con người; người ta chờ đón cứu độ từ cuộc nổi loạn của con người trong thực
thể tăm tối hỗn mang được buông thả để chống lại Thượng Đế - không phải chỉ
chống lại Thượng Đế như cấp bậc cao nhất đứng trên con người, mà còn chống
lại tính thánh thiện nội tại trong bản thân con người - chống lại nhứng nguyên lí
thiện và đức hạnh. Cái chủ nghĩa thú vật ma quỷ ấy không còn có thể gọi là chủ
nghĩa nhân văn theo bất cứ nghĩa nào; nhưng trong tư cách là niềm tin vào khả
năng cứu độ và sức mạnh sáng tạo của thói tùy tiện và càn rỡ ở bản chất con
người trống rỗng về tinh thần, thì vẫn có thể gọi nó là “chủ nghĩa dã nhân”.
Chính trong tư cách này mà nó là hình thức xuyên tạc đầy mâu thuẫn nhất của