không hiểu vì sao lại đẩy vật sáng tạo của mình vào nỗi khổ đau mà Bản thần
Người không tham dự, - hẳn phải là không thể hiểu được và không thể chấp nhận
được về mặt tôn giáo và đạo đức. Thượng Đế tối cao thống trị thế gian và bằng
con đường mà chúng ta không hiểu nổi, nhưng phân minh-huyền bí đối với trái
tim con người tin tưởng và hoài vọng, đang dẫn dắt thế gian và mỗi chúng ta tới
phúc thiện, đồng thời hạ mình xuống trần gian, bước vào đó và hiện diện ở đó
như người đồng tham dự vào bi kịch trần gian. Như người cha người mẹ thương
yêu, Thượng Đế đau nỗi đau của các con mình, đầy mối quan hoài đau đớn với
chúng, bằng đau khổ của bản thân luôn luôn ở bên chúng, giúp đỡ chúng và cứu
vớt chúng. Cứ cho là tương quan ấy ta không hiểu nổi - thì dẫu sao nó vẫn là chân
lí cuối cùng mà ta có thể tiếp thu, hòa hợp với tất cả tính trọn vẹn hiện hữu của
chúng ta cả trong những điều kiện ngoại tại của nó, lẫn trong thực thể nội tại của
nó.
Tổng kết những suy tư này của chúng ta về các vấn đề tinh thần của thời đại
hiện nay tựa như đập thẳng vào mắt. Chúng ta nay đã có lời giải đáp chính xác
cho câu hỏi mà chúng ta đặt ra ở chương đầu, đề tài kinh Phúc Âm Yoan về “ánh
sáng rạng chiếu trong bóng tối” ghi nhận ở đoạn nhập đề có ý nghĩa gì đối với
con người hiện đại. Những vấn đề tinh thần của thời đại chúng ta tự bản thân nó -
nằm ngoài bất cứ vay mượn tinh thần nào chưa được kiểm tra từ nội dung của
niềm tin giáo điều truyền thống - có xu hướng dẫn dắt trái tim con người tiếp thu
và thiết lập chân lí tôn giáo huyền bí chứa đựng trong những lời nói ấy. Sau khi
thu nhận được trải nghiệm hiển nhiên không thể bác bỏ về uy quyền của bóng tối
trên thế gian, trái ngược với thời đại trước đây, sau khi vượt qua được mọi thứ
chủ nghĩa lạc quan và chủ nghĩa không tưởng ngây thơ, đồng thời dựa trên trải
nghiệm kinh khủng của chủ nghĩa tôn thờ ma quỷ và vô tín ngưỡng trâng tráo, đã
hiểu rõ tính tất yếu và hợp quy luật của niềm tin tôn giáo, ý nghĩa chân chính của
niềm tin ấy trong thành phần của đời sống con người, - con người hiện đại từ trải
nghiệm tinh thần của bản thân, dựa vào việc vạch trần những lầm lẫn của quá
khứ, đi đến niềm tin vào ánh sáng Thượng Đế mang tính siêu trần gian, nhưng
trong thành phần của trần gian vẫn rạng chiếu “trong bóng tối”. Như vậy, con
người hiện đại đi đến một sự trọn vẹn cụ thể của cảm nhận và thấu hiểu cuộc đời
- dung hợp trong đó “chủ nghĩa bi quan” và “chủ nghĩa lạc quan” - mà biểu hiện
sâu sắc nhất của niềm tin ấy là những lời kinh Phúc Âm Yoan được chúng ta xem
xét trong lời dẫn nhập.
