ANNA KARENINA - Trang 1037

ngưỡng. Nhưng giây phút đó vụt qua đi và chàng không thể gán cho cái
tâm trạng thoáng qua đó một vị trí nào trong cuộc sống hiện nay của mình.
Chàng không thể thừa nhận là hồi đó mình đã nắm được chân lí rồi trở lại
sai lầm, vì mỗi lần bình tĩnh nghĩ lại thì tất cả đều vụn ra như cám; chàng
cũng không thể thừa nhận là lúc đó mình lầm lẫn vì chàng luôn quý trọng
những giờ phút quá khứ đó: nếu coi đó là yếu đuối, chẳng hoá ra bôi nhọ
giây phút đó sao. Chàng đau đớn thấy mình tự mâu thuẫn với mình, và
vươn hết sức lực tâm hồn để thoát khỏi tình trạng đó.
9
Những tư tưởng đó dằn vặt chàng lúc dữ dội, lúc dịu đi, nhưng không bao
giờ buông tha hẳn. Chàng đọc sách và suy nghĩ, nhưng càng đọc sách và
suy nghĩ, càng thấy xa cái mục đích hằng theo đuổi. Thời gian gần đây, ở
Moskva và ở nông thôn, đinh ninh là không thể tìm thấy lời giải đáp ở
những nhà duy vật, chàng đọc lại Platon, Xpinôza, Kăng, Selinh, Heghen
và Xcôpenhao, những triết gia tìm cách giải thích cuộc sống ở cái khác
ngoài vật chất. Chàng thấy những tư tưởng đó chỉ phong phú khi dùng để
bác bỏ học thuyết khác, đặc biệt những học thuyết duy vật; nhưng mỗi khi
dùng để giải đáp vấn đề, chàng bao giờ cũng thấy mình đứng nguyên chỗ
cũ. Sau phần định nghĩa dài dặc những danh từ mơ hồ như: tinh thần, ý chí,
tự do, thực chất, cố ý tự gieo mình vào cái cạm-bẫy-danhtừ do các triết gia
dăng ra hoặc tự mình dăng ra, chàng thấy hình như bắt đầu hiểu ra ít nhiều.
Nhưng chỉ cần quên quá trình giả tạo đó của tư tưởng và quay lại tiếp xúc
với cuộc sống, quay lại những cái làm chàng mãn nguyện khi suy nghĩ theo
một đường dây định sẵn, là đột nhiên tất cả cái dàn dáo giả tạo đó sụp đổ
như toà lâu đài bằng quân bài giấy và chàng thấy rõ toà dinh thự đó chỉ xây
bằng những danh từ được di chuyển vị trí, thiếu sự trợ lực của một cái gì
trong cuộc sống còn quan trọng hơn lí tính.
Một hôm, nhân đọc Xcôpenhao, chàng đã thử thay thế cái ông ta gọi là ý
chí bằng tình yêu và triết học mới này làm chàng yên tâm được vài ngày
trước khi từ bỏ nó; nhưng khi trở về tiếp xúc với cuộc sống, chàng quay lại
nhìn thì nó cũng sụp đổ như mọi triết học khác: chàng thấy nó cũng giống
bộ quần áo the, không sao chống nổi cái rét.