ANNA KARENINA - Trang 1038

Ông anh Xergei Ivanovich khuyên chàng đọc những trước tác thần học của
Khomiacov, Levin liền đọc tập hai của tác phẩm đó và mặc dầu cái giọng
luận chiến cùng bút pháp kiểu cách lúc đầu làm chàng chán ghét, chàng vẫn
xúc động vì học thuyết của ông ta về giáo hội. Thoạt đầu, chàng ngạc nhiên
chú ý tới ý kiến cho rằng sự giác ngộ chân lí thần thánh không phải dành
cho một người, mà cho khối cộng đồng những người gắn bó với nhau bằng
tình yêu, tức là giáo hội. Sau đó, chàng vui sướng với ý kiến cho rằng cứ tin
ở một giáo hội sống, liên kết mọi tín ngưỡng của tín đồ, có Chúa đứng đầu,
do đó, là một giáo hội thần thánh, không thể lầm lỗi, rồi sau mới tiếp thu lời
răn dạy của giáo hội về Chúa, sự sáng thế, sự sa ngã và sự chuộc tội, làm
thế dễ dàng hơn là bắt đầu bằng tín Chúa, một đức Chúa Trời thần bí và xa
xôi, sự sáng thế v.v… Nhưng ít lâu sau, đọc xong hai quyển lịch sử giáo
hội, quyển thứ nhất do một nhà văn Cơ đốc giáo viết và quyển kia do một
nhà văn Chính giáo viết, chàng nhận thấy hai cái giáo hội căn bản không
thể lầm lỗi đó đã phủ định lẫn nhau: trước mắt chàng, cả học thuyết của
Khomiacov cũng mất nốt vẻ lí thú và toà kiến trúc đó tan thành tro bụi như
những kiến trúc khác của mọi triết gia.
Suốt mùa xuân, chàng không còn là chàng nữa và phải trải qua những giây
phút khủng khiếp.
"Nếu không biết mình là cái gì và tại sao mình tồn tại, thì quả là không thể
sống được. Và mình không biết điều đó, vậy mình không thể sống được",
Levin tự bảo.
"Trong khoảng vô tận của thời gian, vật chất và không gian, một bong bóng
hữu cơ đã hình thành, tồn tại ít lâu, rồi nổ vỡ. Và cái bong bóng đó… chính
là ta".
Lời nguỵ biện đau đớn đó là kết quả duy nhất và cuối cùng của những suy
tưởng hàng trăm năm nay của con người trên bước đường đó.
Đó là niềm tin tối hậu nâng đỡ toàn bộ những tìm tòi của trí tuệ con người
trong hầu khắp các ngành. Đó là niềm xác tín bao trùm và giữa tất cả những
cách giải thích khác, Levin tự mình cũng không hiểu vô hình chung, chàng
đã thấm nhuần cách giải thích đó từ lúc nào và như thế nào, chắc hẳn vì đó
là cách giải thích rõ ràng nhất.