ANNA KARENINA - Trang 15

điều ác"... Tolxtoi vĩ đại là ở chỗ ông đã nói lên được những tư tưởng và
những tâm trạng đã được hình thành trong hàng triệu nông dân Nga khi bắt
đầu cuộc cách mạng tư sản Nga"(2).
Những suy nghĩ của nhà văn về đời sống hàng ngày, cũng như những tìm
tòi để trả lời các vấn đề xã hội lớn của thời đại đặt ra, được thể hiện bằng
nghệ thuật viết truyện cao tay. Với sức làm việc trung bình mười hai, mười
ba giờ một ngày, từ ý định đầu tiên chỉ là tả "một người vợ phụ bạc", qua
nhiều lần bỏ dở, sửa chữa, thay đổi hoàn toàn so với bản thảo thứ nhất, tiểu
thuyết Anna Carenina viết xong vào tháng 7 năm 1877. Cuốn truyện vượt
ra ngoài khuôn khổ một tấn thảm kịch ngoại tình và trở thành tấm gương
phản chiếu một giai đoạn lịch sử Nga, sau cải cách nông nô, vào giữa
những năm 70 của thế kỷ XIX, với mọi mâu thuẫn xã hội nóng bỏng và
phức tạp nhất.
* * *
Trên trang mở đầu cuốn truyện, có ghi một đề từ: "Việc báo oán thuộc về
ta, chính ta lại ra ân đền bù lại", với ngụ ý: chúng ta không có quyền phán
xét người đời, quyền đó thuộc về Chúa. Câu này gói ghém ý nghĩa khe khắt
về luật pháp vô tình của Chúa Trời, nhưng mặt khác tỏ rõ tất cả lòng nhân
đạo, rộng lượng của nhà văn với nhân vật chính. Ông muốn che chở Anna
trước dư luận bất công của một xã hội ưa sống giả dối, quen chà đạp con
người; ông không cho nó được quyền xét xử, vì chính nó là nguồn gốc gây
ra tội lỗi. Và nếu Anna là tội nhân xúc phạm vào đạo đức, trật tự phong
kiến thì đồng thời cũng là nạn nhân của lối sống giả nhân giả nghĩa. Nói
vậy, không phải Anna hoàn toàn không có trách nhiệm về việc mình làm.
Trong cái chết oan khiên của nàng đã mang ý nghĩa tính hậu quả không
tránh khỏi của việc làm tội lỗi, về sự tự trừng phạt.
Sau nhân vật Tachiana của Puskin, Anna là một hình ảnh phụ nữ mới, tiến
bộ trong văn học cổ điển Nga, đã gắng giải phóng cá tính con người, vùng
vẫy thoát khỏi áp bức và nhục nhã của phong kiến quý tộc. Cùng với
Trernưsevxki, Turghenev, Necraxov, tác giả Anna Carenina góp phần vào
việc giải phóng phụ nữ, những người bị áp bức tàn nhẫn nhất. Mặc dầu chủ
nghĩa xã hội của Trernưsevxki là không tưởng, ông vẫn cho việc giải phóng