ANNA KARENINA - Trang 498

nên sức mạnh của nó và định trình bày như là một cái gì mới mẻ, - Nicolai
nói và giật giật cà vạt, vẻ giận dữ.
- Những ý kiến của tôi không có gì giống như vậy.
- Những học thuyết đó, - Nicolai Levin nói với một ánh hung dữ trong khoé
mắt và một nụ cười giễu cợt trên môi, - những học thuyết đó ít nhất cũng
còn có một thứ tạm gọi là giá trị hình học, nó sáng sủa, dứt khoát. Có thể
đó là không tưởng. Nhưng cứ cho rằng người ta có thể san bằng(1) tất cả
quá khứ: không còn tư hữu, không còn gia đình, việc đó còn có thể dẫn tới
cải cách lao động. Còn chú, chú chẳng có gì cả...
- Tại sao anh lại lẫn lộn như thế? Tôi chưa bao giờ là cộng sản cả...
- Còn tôi, tôi đã từng là cộng sản và tôi thấy cho dù chủ nghĩa cộng sản có
non trẻ đi nữa, nó vẫn lô gic. Nó có tương lai, giống như đạo Gia tô vào
những thế kỷ đầu tiên.
- Tôi chỉ muốn người ta phải xem xét lao động lực theo quan điểm khoa
học tự nhiên, nói cách khác tức là nghiên cứu nó, khám phá ra bản chất của
nó và...
- Nhưng việc đó hoàn toàn vô ích. Tự bản thân cái lao động lực đó, theo
trình độ phát triển của nó, thường vẫn tìm ra một phương thức hoạt động
nào đó. Trước đây, đâu đâu cũng là nô lệ, rồi đến tá điền(2) ngay chúng ta,
chúng ta cũng có tá điền, thợ tự do, chú còn muốn gì nữa?
Levin đột nhiên phát cáu khi nghe những lời đó, vì trong thâm tâm, chàng e
có khi thế mà đúng: có lẽ quả thực chàng đang đi tìm cách dung hòa chủ
nghĩa cộng sản với một số hình thức lao động nhất định và điều đó quả khó
lòng thực hiện nổi.
- Tôi đang tìm một phương pháp khiến lao động sinh lợi nhiều hơn cho tôi
và cho nông dân. Tôi muốn cải cách... - chàng sôi nổi trả lời.
- Chú chẳng muốn cải cách gì hết: chú chỉ muốn tỏ ra độc đáo như suốt đời
chú vẫn vậy, tỏ ra ít nhất chú chẳng bóc lột thợ một cách có suy nghĩ.
- Thôi được, tuỳ ý anh; không bàn nữa! - Levin trả lời, cảm thấy bắp thịt
má trái giật giật.
- Chú chưa bao giờ có và hiện nay cũng không hề có lập trường, chú chỉ
cần thoả mãn tự ái thôi.