(...) Có lẽ, vào những ngày đó, đã có một số ít người, những người sáng
mắt sáng lòng, đã không chịu đầu hàng, không chịu chối bỏ cái từ ấy. Hẳn
là họ đã phải đau lòng lắm từ cả trước những gì xảy đến mà không thể ngăn
chặn được! Có lẽ họ đã kêu gọi để cảnh báo và phản đối. Nhưng người ta
không mảy may chú ý lời cảnh báo của họ. Và họ, cái thiểu số ít ỏi này, đã
phải chiến đấu trong vô vọng, để rồi bị thảm sát với những tấm bích chương
vương đầy máu của chính họ. Và họ đã chọn cái chết, vì họ đã biết trước.
Đối với họ, tôi những muốn gửi đi lời chào qua nhiều thế kỷ, và lòng
thương xót của tôi.
Giờ đây bích chương của họ đang nằm trong tay tôi. Và tôi ước mình có
đủ sức để nói với họ rằng niềm khao khát trong tim họ chưa hề bị kết liễu,
và đêm đen của đời họ không phải là không còn hy vọng. Vì cuộc chiến đấu
mà họ đã thua cuộc không bao giờ bị thất trận lần nữa. Vì những gì mà họ
đã hy sinh mạng sống để cứu lấy đó sẽ không bao giờ chết. Băng qua muôn
trùng bóng tối với vô vàn nỗi đau mà con người đã gánh chịu, tư tưởng của
nhân loại vẫn trường sinh trên trái đất này. Nó có thể ngủ quên ở đâu đó,
nhưng rồi nó sẽ thức tỉnh. Nó có thể đang mang xiềng xích, nhưng một lúc
nào đó chúng sẽ bị phá tan. Và người ta sẽ đi tiếp. Từng người một, chứ
không phải cả bầy. (...)
