hòa lẫn tất cả những gì tôi đã thấy bằng mắt bằng tai và bằng tay trong ba
ngày, đó là mùi nhựa thông thanh nhã trong rừng thông, tiếng chim gõ mõ
và tiếng rì rầm không bao giờ ngớt của những dòng suối với những con cá
ánh màu sặc sỡ nhởn nhơ dưới lòng suối cát, những ngọn núi không quá dị
thường, những vách đá vẻ mày cau có, những xóm thôn sạch sẽ với những
mái nhà thờ lợp tôn, những cánh cò bay trên đồng cỏ, những chiếc cối xay
gió với những cánh quạt quay nom thanh bình và ấm cúng, những bộ mặt
rạng rỡ của dân làng, họ mang kamzon màu xanh và bít tất xám, những cỗ
xe thắng những con ngựa béo, cũng có khi là bò ì ạch lăn đi, kêu cót ca cót
két, những thanh niên hành hương để tóc dài đi trên những ngả đường sạch
bóng, hai bên là những hàng lê và táo…
Thậm chí đến bây giờ tôi vần cảm thấy dễ chịu khi nhớ lại những ấn
tượng thủa ấy của tôi. Ôi, mảnh đất Đức bình dị ta xin cúi chào Người với
cuộc sống giản dị và đạm bạc của Người, với những dấu vết cộng đổng của
bao bàn tay cần mãn, với sức lao động dẻo dai tuy không thật khẩn
trương… Thế gian ơi, ta xin cúi chào Người!
Tôi về đến nhà vào lúc chiều tối ngày thứ ba. Tôi quên chưa nói thêm, vì
giận hai anh em Gaghin tôi đã toan làm sống lại trong tôi hình ảnh của
người thiếu phụ tàn nhẫn; nhưng mọi cố gắng của tôi đều vô ích. Hình như
mỗi sự mơ tưởng tới người phụ nữ kia thì trước mặt tôi lại hiện lên hình ảnh
của cô bé nông dân lên năm tuổi có khuôn mặt tròn, cặp mắt to trố ra một
cách vô tội. Cô bé nhìn bằng một cái nhìn chất phác thơ ngây. Tôi cảm thấy
xấu hổ trước cái nhìn trong trắng của cô bé, tôi không muốn nói dối trước
mặt cô, và ngay trong giây phút ấy tôi đã dứt khoát đoạn tuyệt với cái đối
tượng cũ của tôi.
Về đến nhà tôi nhận được mẩu giấy của Gaghin. Anh ngạc nhiên trước
quyết định đường đột của tôi, anh hỏi tôi tại sao không rủ anh đi cùng, và
yêu cầu tôi nếu về thì sang anh ngay. Tôi đọc mảnh giấy với một cảm giác
