BA ĐỒNG VÀNG - Trang 145

nam tính, kiểu mẫu hoàn hảo mà so với nó mọi kiểu khác là những bản sao
không hoàn hảo. Hắn chắc chắn là một người đàn ông. Đôi mắt hắn thẫn
thờ; đôi mắt hắn mở trừng trừng. Thân hình hắn, với một tư thế không tự
nhiên, khoác một bộ quân phục. Trên ngực áo bộ quân phục đó đeo nhiều
tấm huy chương và những biểu tượng bí ẩn khác. Bàn tay hắn đặt lên một
thanh kiếm. Tiếng Đức và tiếng Ý gọi hắn là Führer hoặc Duce; ngôn ngữ
của chúng ta gọi hắn là Bạo chúa hay Kẻ độc tài. Và sau lưng hắn là những
ngôi nhà đổ nát và những thi thể - đàn ông, đàn bà và trẻ con. Nhưng chúng
tôi không đặt bức ảnh đó ra trước mặt ông để gợi lại một lần nữa cảm xúc
căm ghét khô khan. Trái lại, nó nhằm mục đích làm giảm nhẹ những cảm
xúc khác mà nhân vật này, dù chỉ trong một tấm ảnh màu thô sơ, khuấy
động lên trong chúng ta, những con người. Vì nó đề xuất một kết nối và là
một kết nối rất quan trọng đối với chúng ta. Nó đề xuất rằng các thế giới
công cộng và riêng tư đều gắn kết chặt chẽ với nhau không thể tách rời;
rằng những tên bạo chúa và những kẻ nô lệ của thế giới này cũng là những
tên bạo chúa và những kẻ nô lệ của thế giới kia. Nhưng nhân vật dù chỉ
trong một tấm ảnh này đề xuất những cảm xúc khác phức tạp hơn. Nó đề
xuất rằng chúng ta không thể phân ly khỏi nhân vật đó mà bản thân chúng
ta chính là nhân vật đó. Nó đề xuất rằng chúng ta không phải là những khán
giả thụ động cam chịu số phận tuân phục không phản kháng mà bằng những
ý nghĩ và hành động của mình, chúng ta có thể biến đổi nhân vật đó. Một
lợi ích chung đoàn kết chúng ta lại; nó là một thế giới, một cuộc sống. Nó
thiết yếu đến độ chúng ta nên nhận ra sự đoàn kết mà những thi thể, những
ngôi nhà đổ nát chứng minh. Bởi đó sẽ là sự sụp đổ của chúng ta nếu ông,
trong những khái niệm trừu tượng công cộng rộng lớn của mình, quên đi
nhân vật riêng tư, hoặc nếu chúng ta, trong sự căng thẳng của những cảm
xúc riêng tư quên đi thế giới công cộng. Cả hai ngôi nhà đều sụp đổ, ngôi
nhà công cộng và ngôi nhà riêng tư, vật chất và tinh thần, vì chúng nối kết
với nhau không thể cách ly. Nhưng với lá thư của ông trước mặt, chúng tôi
có lý do để hy vọng. Bởi bằng cách yêu cầu sự giúp đỡ của chúng tôi ông
nhận ra sự nối kết đó; và bằng cách đọc những từ của ông chúng tôi được
nhắc nhở tới những nối kết khác nằm sâu hơn những thực tế trên bề mặt.
Ngay cả ở đây, ngay cả lúc này, lá thư của ông cũng xui khiến chúng tôi
khép kín hai tai với những thực tế nhỏ nhặt này, những thực tế tầm thường
này, để lắng nghe không phải tiếng súng râm ran hay tiếng máy hát inh tai
mà là giọng nói của những thi nhân, đang đáp lời nhau, đang trấn an chúng
ta về một khối thống nhất xóa bỏ mọi phân biệt như thể chúng chỉ là những