phố.
Về đến Thái Nguyên cả cơ quan đàn ông đàn bà làm việc ở các cơ quan đều
được may được phát một bộ quần áo một kiểu như nhau. Giày vải nâu,
quần áo kaki xám nhạt. Và mọi người theo đúng điều lệnh tiếp quản: không
về nhà, không mua bán, không ăn quà ngoài đường. Tối tối tôi vẫn lẩn đi
chén phở, không ai biết. Một hôm được phép về nhà và ai có người quen
được tới cơ quan thăm. Bố mẹ tôi mất đã lâu, tôi chỉ nhớ vợ con. Tôi hồi
hộp về chỗ nhà cũ ở Tám Mái. Nhưng hàng xóm kể cho biết cô ấy đã lấy
chồng làm cu-lít cho Tây, tháng trước họ kéo nhau đi Hải phòng, vào Nam
cả rồi.
Tôi như đuổi theo cái bóng. Cũng chẳng buồn, chẳng ngán ngẩm. Chỉ đôi
lúc phảng phất nhớ mụm con gái mà thôi. Cái năm xa cách nó mới ráo máu
đầu, chẳng biết rồi nhớn nhao thế nào. Tôi bây giờ mà hoá ra quan trọng,
tôi giữ ba sổ chi thu- chẳng học nghề bao giờ cũng được lên chức kế toán
trưởng. Năm sau tôi lấy vợ. Cũng dễ ợt. Cô ấy làm cấp dưỡng, theo cơ quan
trên Thái về, chúng tôi biết nhau đã lâu. Rồi vợ tôi sinh một thằng con trai.
Bây giờ “phóng tay phát động quần chúng”, công tác cải cách ruộng đất là
quan trọng nhất. Mọi người chúng tôi ở cơ quan, rừ cấp dưỡng đến cán bộ
chuyên có biết đồng ruộng hay không nhất loạt đều phải đi làm “thổ cải”.
Thế là tôi đi. Tôi đi công tác cải cách, cu ngầu nhà tôi đã được sáu tuổi. Khi
còn ở Việt Bắc mấy năm gần về Hà nội, ai cũng đều đi làm giảm tô, có
người giảm tô xong sang công tác cải cách. Tôi chẳng biết mặt mũi đồng
ruộng bao giờ, tôi tìm cách lẩn. Bờy giờ không khó, bởi chỉ có mỗi mình
tôi giữ sổ sách, không thể mỗi chốc đi đâu. Nhưng về thành phố thì chỉ có
trơ ra có tôi chưa được rèn luyện lập trường cách mạng. Ông giám đốc
cũng chưa đi giảm tô, đi cải cách lần nào. Nhưng không ai dám nhắc ông
ấy. Lại nói nịnh “bộ tư lệnh phải ở vị trí chỉ huy”, bên trong thì ghé tai xì
xào ông ấy sợ đứng dậy thì có người ngồi mất ghế. Chiều thứ bảy nào cũng
họp kiểm điểm trong tuần, thủ trưởng lại đập bàn nói choang choác: “Giải
