Boris Pasternak
BÁC SĨ ZHIVAGO
Dịch giả: Lê Khánh Trường
Phần X
Trên đường cái quan
1.
Các thành phố, thôn xóm, trạm trại nối tiếp nhau. Thành phố
Grestodvigiensk, trấn Omenchino, Paginsck, Tysietcoie, Aglinscoie, xóm
Dvonaskaia, trại Vondie, Guatovski ấp Kegiem, trấn Kadevo, xóm
Kuteinyi, làng Malyi Ermolai.
Đường cái quan, chạy qua những nơi ấy, cái đường bưu trạm cổ xưa nhất ở
Sibiri. Nó cắt ngang các thành phố thành hai phần, như cắt ổ bánh mì, bằng
lưỡi dao là đại lộ chính, còn gặp các thôn xóm thì nó lướt qua những ngôi
nhà gỗ đứng thành hàng dài hoặc bẻ quẹo thành hình vòng cung, hoặc hình
cái móc treo khi gặp một khúc quanh bất ngờ.
Thời xa xưa, khi chưa có đường xe lửa qua Khodatscoie, thì các xe bưu
trạm vẫn chạy trên đường cái quan này. Từ Đông sang Tây là các chuyến
xe ngựa chở trà, lúa mì và đồ sắt, còn từ Tây sang Đông là các đoàn tù binh
đi bộ từng chặng, bị lính áp giải thúc giục. Họ lết đi cho hợp nhịp chân với
nhau, cùng khua xiềng xích loảng xoảng. Ấy là những con người bỏ đi
những kẻ tuyệt vọng, khủng khiếp như các tia chớp trên trời. Và xung
quanh là những cánh rừng âm u, hiểm trở đang xào xạc. Đường bưu trạm
sống như một gia đình. Các thành phố, các làng xóm biết nhau, thân thiết
với nhau như ruột thịt. Ở Khodatscoie, nơi đường cái quan và đường xe lửa
gặp nhau, có các xưởng sửa chữa đầu máy, các xưởng cơ khí đường sắt, có
vô số kẻ hành khất rách rưới chen chúc trong các trại, họ ngã bệnh mà chết.
Những chính trị phạm mãn hạn phát vãng, ai có hiểu biết kỹ thuật thì được
đưa tới đây làm đốc công và ở lại định cư trong tình trạng bị quản thúc.
Suốt dọc con đường này, những Xô viết đầu tiên được thành lập đã bị lật đổ
từ lâu. Trong một thời gian, miền này nằm dưới quyền kiểm soát của Chính
phủ lâm thời Sibiri, còn bây giờ khắp miền rơi vào vòng thống trị của tổng
