ấm của mùa đông ở dưới hầm nhà. Mùi củ, quả mùi đất và tuyết xộc ngay
vào mũi khi ta vừa mở nắp xuống hầm vào lúc tảng sáng, trước hừng đông,
với ánh sáng leo lét của cây nến ta cầm nơi tay.
Ra khỏi chài nhà, trời hãy còn tối. Ta khép cánh cửa nghe ken két, ta vô
tình hắt hơi hoặc nghe tiếng tuyết lạo xạo dưới chân, và đằng kia, từ một
luống rau có những bắp cải nhô lên từ dưới tuyết, mấy chú thỏ rừng sẽ vọt
ra, chạy biến đi, để lại trên mặt tuyết, khắp xung quanh những vết chân
chằng chịt. Và những con chó ở gần đâu đây cứ lần lượt sủa hồi lâu. Những
con gà cuối cùng ngừng tiếng gáy vì trời bắt đầu sáng. Ngoài dấu chân thỏ,
trên cánh đồng tuyết bát ngát còn vô số vết chân linh miêu, từng lỗ, từng lỗ
nhỏ kế tiếp nhau, kéo dài được xâu cẩn thận bằng các sợi chỉ. Linh miêu đi
hoang như mèo nhà, chân sau đặt vàp vết chân trước, người ta quả quyết
rằng mỗi đêm chúng vượt được nhiều dặm đường.
Người ta đặt bẫy bắt chúng. Nhưng thay vì linh miêu, lại chỉ thấy các chú
thỏ rừng đáng thương sa bẫy, khi gỡ ra, chúng đã chết cóng, cứng đờ, và bị
vùi nửa mình dưới tuyết.
Thời kỳ đầu, dạo mùa xuân, mùa hè, đời sống thật cơ cực, chúng tôi kiệt
sức. Còn bây giờ, các buổi chiều tối mùa đông, chúng tôi được nghỉ ngơi.
Nhờ Samdeviatov cung cấp dầu hoả, chúng tôi quây quần quanh ngọn đèn
dầu. Phụ nữ thì đan lát hay khâu vá, tôi hoặc giáo sư Gromeko đọc sách
cho cả nhà nghe. Lò sưởi đang cháy. Tài nhóm lò của tôi được công nhận từ
lâu nên tôi canh lò và đóng cửa lò đúng lúc để hơi nóng khỏi phí phạm ra
ngoài. Nếu gặp thanh củi khó cháy, làm tắc lò thì tôi lôi nó ra mà chạy ra
cửa và quẳng thanh củi còn đang bốc khói mù mịt xa mãi ngoài sân tuyết.
Nó bay trong không khí như một cây đuốc, bắn ra vô số tia lửa nhỏ, rọi
sáng cái mép hoa viên đang ngủ trong bóng tối có các ô tứ giác màu trắng
của bồn cỏ, nó nổ lách ta lách tách và tắt ngấm khi rơi xuống đống tuyết.
Chúng tôi đọc đi đọc lại "Chiến tranh và hoà bình", "Evgenhi-Oneghin" và
tất cả các trường ca, chúng tôi đọc "Đỏ và Đen" của Standan, "Hai thành
phố" của Dicken và các truyện ngắn của Clast qua bản dịch sang tiếng
Nga".
3.