Trước sự phát triển này, Bạch Thái Bưởi là một trong nhà tư sản đã
phát động một cuộc cạnh tranh mới, dữ dội, quyết liệt đối với các chủ
Hoa kiều.
Theo nhà sử học Trần Huy Liệu: “Với sự phát triển về kinh tế, ý thức
giai cấp cũng nẩy nở mạnh mẻ. Một trong những biểu hiện rõ rệt nhất của
ý thức tư sản dân tộc đã trưởng thành thời kỳ này là thái độ của tư sản
Hà Nội đối với sự chèn ép của tư sản Hoa kiều và người Pháp. Trong
phong trào vận động tẩy chay Hoa kiều (chủ yếu là tư sản Hoa kiều) ở Hà
Nội năm 1919, về khách quan cũng có bàn tay của tụi tư sản Pháp xúi
giục, một mặt để cạnh tranh với tư sản Hoa kiều, một mặt để gây chia rẽ
chính trị giữa Việt Nam và Trung Quốc, nhưng căn bản nó vẫn xuất phát
từ mâu thuẫn về quyền lợi kinh tế”.
Nhà sử học Trần Văn Giàu khởi đầu cho phong trào này là từ Nam
Kỳ, do: “Báo Diễn đàn Bản xứ (la Tribune Indigène) của nhóm “Lập
Hiến” Bùi Quang Chiêu, Nguyễn Phú Khai có đăng một bức thư (chắc là
giả mạo) của một tên Lý Thiên nào đó; thư này là một bài nói rằng
người Hoa kiều thóa mạ người Việt Nam. Tiếp theo bức thư đó, dưới mắt
gọi là “trung lập” của bọn Pháp, một phong trào “tẩy chay các chú” nổ
lên rầm rộ ở Sài Gòn, rồi dây ra như một làn thuốc pháo đến Hải Phòng,
Hà Nội và nhiều tỉnh lỵ khác như Nam Định, Phủ Lý, Thái Bình. Truyền
đơn và biểu tình rất tự do trong một xứ chưa hề có tự do rải truyền đơn,
hay tự do biểu tình ngoài phố. “Người An Nam không chịu gánh vàng đi đổ
sông Ngô nữa”, “Hãy lập cửa hàng, cửa hiệu của người An Nam”, đó là
những khẩu hiệu đương thời, rõ ràng những khẩu hiệu đặc sệt nội dung tư
sản mà không có tí mùi vị phản đế, phản phong... Học sinh, sinh viên và
con cháu các nhà tư sản Hà Nội mỗi chiều đến tập hợp thành nhóm đông
đảo biểu tình ở phố Hàng Buồm. Lắm cuộc xung đột nhỏ xảy ra. Khi
Pháp tính đạt xong mục đích chia rẽ và sợ sinh ra mất trật tự trị an, chúng
bắt đầu bắt mấy người, xử án mấy vụ, thì phong trào “tẩy chay” tắt mất
