trước T.L. hoặc ít nhất thì cũng như Auguste khi ông ra lệnh cho Tibère
đừng tiến sâu vào xứ Germanie nữa (năm 9 sau T.L.).
Dù phải trả giá nào chăng nữa, chúng ta cũng không được phạm cái tội
gây ra cả trăm vụ Hiroshima ở Trung Hoa. Edmund Burke đã nói: “Về
chính trị, đức đại độ nhiều khi mới thực là khôn khéo, sáng suốt, và không
có một sự thích hợp giữa một đại đế quốc và một tinh thần ti tiểu”
.
Chúng ta thử tưởng tượng một vị tổng thống Mĩ nói với các nhà lãnh đạo
Nga và Trung Hoa:
“Nếu chúng tôi cứ theo những luật truyền thống của lịch sử thì chúng tôi
phải tuyên chiến với các ông liền, vì e rằng chỉ trong một thế hệ nữa, các
ông cũng sẽ tuyên chiến với chúng tôi. Hoặc giả nếu không vậy thì chúng
tôi phải noi cái gương ô nhục của Đồng Minh Thần thánh năm 1815
dùng tiền bạc cùng tinh hoa của thanh niên chúng tôi để đàn áp mọi cuộc
nổi loạn chống trật tự hiện tại trên khắp thế giới
. Nhưng chúng tôi đã
quyết định thử một giải pháp khác. Chúng tôi tôn trọng dân tộc và nền văn
minh của các ông mà chúng tôi cho là vào hàng đáng chú ý nhất trong lịch
sử. Chúng tôi sẽ rán tìm hiểu cảm nghĩ cùng ý muốn thực hiện chế độ cộng
sản của các ông, mà không sợ bị các ông tấn công. Phía các ông và phía
chúng tôi, chúng ta đừng nên để cho niềm sợ sệt lẫn nhau thúc đẩy mà gây
ra chiến tranh, vì sức hiệu nghiệm phi thường của khí giới đôi bên sẽ làm
cho vấn đề mang một yếu tố chưa từng thấy. Đây, chúng tôi đề nghị với các
ông như vầy: Các nhà đại diện của các ông và các nhà đại diện của chúng
tôi sẽ họp nhau trong một hội nghị thường trực để giải những mối xung đột
của chúng ta, chấm dứt hành động cừu địch, phá hoại lẫn nhau, và tài giảm
binh bị. Mỗi khi chúng tôi ganh đua với các ông để thu phục một nước thứ
ba nào thì chúng tôi chịu tuân theo kết quả cuộc đầu phiếu tự do của dân
chúng nước đó. Chúng ta mở cửa nước chúng ta cho nhau vô, chúng ta tổ
chức các cuộc trao đổi văn hoá để hiểu biết thêm nhau. Chúng tôi không sợ
chính sách kinh tế của các ông thay thế chính sách của chúng tôi, và các
ông cũng đừng sợ chính sách kinh tế của chúng tôi một ngày kia sẽ thay thế
chính sách của các ông; chúng tôi tin rằng mỗi chính sách hễ tiếp xúc với
