lính tráng, lương thực. Thế là Chiêm Thành phải lo đối phó. Trên đất liền,
đường lên kinh đô, họ đã xây dựng thành gỗ, bố trí máy bắn đá để chống cự
quân đổ bộ. Trong tình thế như vậy thì họ chận bắt toán người Nguyên ghé
lại trên đất họ cũng là thường tình, dù biết hay không biết đó là sứ bộ đi ra
vùng hải đảo chứ không phải quân lính đánh chiếm. Cuối năm 1282, Toa
Đô xuất quân đến Chiêm Thành cảng, đặt chân trên đất liền, đưa sứ phủ dụ
rồi tấn công.
Diện mạo vùng biển cảng Chiêm Thành không phải như ngày nay
bởi vì đã có sự bồi đắp cùng tác động địa chấn làm lấp cảng, khiến cho
vùng núi (đảo) phía đông nam mà quân Nguyên thấy, nay đã dính vào đất
liền. Vì thế bất cứ tác giả nào khi bàn đến các trận chiến với người Chàm ở
nơi này, đều sai lạc mà không biết. Con sông lớn chảy qua Vijaya có nhánh
đi thẳng ra biển ở chỗ gọi là Chiêm Thành cảng nhưng cũng có các phân
lưu đi xuống phía nam, hợp với chi tiết tả ở sách xưa: “Cửa cảng phía bắc
liền với biển, bên cạnh có 5 cảng nhỏ, thông với Đại Châu của nước ấy,
phía đông nam có núi ngăn…” Toa Đô phá được thành gỗ, tiến lên Vijaya,
có lẽ theo đường nước chính của các thương thuyền mà dấu vết thương
điếm còn thấy ngày nay là Nước Mặn, Cảnh Hàng (có mặt là “Canh Hãn”
trên bản đồ Đàng Trong 1774), Đập Đá, rồi chiếm thành đô (19-2-1283).
Tuy nhiên Toa Đô đã không thu được kết quả chủ yếu: bắt quốc chủ
Chiêm Thành. Điều này thật là quan trọng trong việc kết thúc cuộc chiến
xưa mà các sử gia chịu ảnh hưởng của thuyết chiến tranh nhân dân ngày
nay thường dễ dàng bỏ qua. Trong trận chiến 1258, tướng của Ngột Lương
Hợp Thai vì bắt không được Thái Tông mà phải tự tử chỉ vì đó là dấu hiệu
chưa kết thúc cuộc chiến. Toa Đô biết rõ khả năng của mình. Uy thế đoàn
quân chiến thắng của Mông Cổ có làm cho người ta khiếp sợ nhưng 5000
quân dưới quyền (chi tiết rõ ràng trong sự phân phối các đạo tấn công) chỉ
đủ để chiếm một thành, không đủ để chiếm một nước, huống chi đó không
phải là lực lượng lấy của sa mạc mà là dân lính đầu hàng cũ, mới từ nhà
Tống. Với lực lượng đó mà Toa Đô còn tách riêng sai hai tướng đi chiêu dụ
Chân Lạp thì nhóm này không trở về cũng là phải. Với số còn lại, Toa Đô
