quân đội. Cầm đầu đoàn quân được tuyển lựa kĩ lưỡng này lại là nhóm
công thần Lam Sơn còn sót lại và con cháu họ, tuy trải qua những xung đột
nội bộ vẫn chưa bị bào mòn khí thế chiến thắng xưa vì một phần vẫn là
những kẻ tóm thâu phần ruộng đất dồi dào chia chác từ ngày trước.
Chiêm Thành được hưởng một thời gian tương đối yên ổn nhờ
những rối loạn ở Đại Việt qua việc quân Minh chiếm đóng, phải lo đối phó
với quân nổi dậy nơi này. Tình trạng co dãn của biên giới Chàm Việt trải
qua hàng thế kỉ. Với thời nhà Hồ thì Việt đã lấn xuống đến tận Quảng Ngãi
ngày nay nhưng phần đất ấy lại trở về chủ nhân cũ một thời gian dài, có thể
là bị mất cả vùng Thuận Quảng. Chức quan đặt cai trị chỉ là làm vì mà thôi.
Cho nên khi Thái Tổ chết, quân Chiêm đã ra cướp đến cửa Việt (Quảng
Trị), sứ Chiêm (1434) bị vặn hỏi chuyện “trọm đất bắt dân” hồi nửa năm
trước, trả lời ậm ừ mà Tể tướng Lê Sát chỉ “khoan dung” không bắt tội
thêm. Chiến thắng mùa hạ 1446 bắt vua Chiêm là Bí Cai đem về có vẻ to
lớn nhưng không che lấp được thất bại khác là phải sai sứ đòi “người nước
ta trước ở Chiêm Thành.” Số lượng và tính chất người được trả cuối năm
đó cho thấy có vẻ là quan cai trị địa phương bị bắt vì với 70 người được trả,
có tên Trình Nguyên Đĩnh, gốc họ Trần, lúc về được phong ngay chức ở
trung ương: Đồng tham nghị của Chính sự viện. Trong việc phân chia khu
vực quản lí, ta thấy lúc thì 13 Thừa tuyên (1466), lúc còn lại 12 (1469) đến
sau chiến trắng 1471 mới trở về con số 13 với sự xuất hiện của thừa tuyên
Quảng Nam, chứng tỏ vùng này đã mất ngay trong thời gian niên hiệu đầu
đời ngôi vị của Thánh Tông.
Chúng ta lại cũng không có chứng tích gì về đất nước Chiêm Thành
trong những khoảng thời gian này ngoài các ghi chép trong Toàn thư.
Sử
sách Trung Quốc qua thời kì chép chuyện xưa cũ thì đến lúc này chỉ ghi
những chuyện sứ bộ Chiêm, hoặc đến mang tính cách tìm sự dựa dẫm
ngoại giao hoặc nhờ cậy làm áp lực với Đại Việt mà thôi. Chúng ta cũng
ngạc nhiên với sự thưa thớt bia đá và nhất là không thấy một công trình
gạch tháp nào cả. Đã thấy thời gian hưng khởi của Chế Bồng Nga đến 30
năm vậy mà không có một bia nào xưng tụng các chiến công đánh Đại Việt
