của nam Trung Quốc, được cho là khoảng nửa sau thiên niên kỉ I tCn. Tính
chất sông nước thể hiện thật rõ trên trống Đông Sơn chứng tỏ thêm một dấu
vết duyên hải, hải đảo, hoặc có tự nguồn gốc hoặc là bằng chứng thiên di
như khi ông Đào Duy Anh muốn chứng minh liên hệ của đám dân Việt
miền Phúc Kiến đi theo loài chim hậu điểu ông gọi là Lạc. Việc phát hiện
mộ Triệu Mạt / Triệu Văn Vương, cháu Triệu Đà cho thấy dấu vết Đông
Sơn đậm đà trên vùng Quảng Châu ngày xưa vì hình tượng người lông
chim trang trí trên tường mộ đã không khác trên trống đồng tí nào mà còn
mang tính hoành tráng hơn. Tính sông nước cũng là dấu hiệu khác biệt với
của tập đoàn Điền trên các trống đồng Vân Nam – ở đây tuy cũng có nhà
sàn nhưng là tượng chứ không phải là tranh khắc, thêm có đánh nhau trên
ngựa cỡi, có cọp leo thang, thuyền bè thô vụng hơn, có kho tàng vỏ sò gốc
biển từ đó chứng minh cho tính chất lục địa của tập đoàn… Có nghĩa là hai
tập đoàn cùng đúc trống đồng nhưng phát triển theo tính chất khu vực riêng
biệt của mình. Vì thế ta mới gặp những dấu vết trung gian như khi thấy
thạp đồng Đào Thịnh có tượng người, trống đồng đính theo tượng ở khu
vực Việt Nam (cóc từng chùm, chó, vật giống như cáo), còn người Chuỳnh
thiểu số nay ở Quảng Tây thì vừa có trống Đông Sơn, vừa chồng chất
tượng xe trâu trên mặt trống.
Trên vùng đất Chàm cũ thì cũng người Pháp đã phát hiện một nền
văn hoá Sa Huỳnh với mộ chum còn nhiều bí ẩn. Đó là nền văn hoá được
các nhà khảo cổ học Việt Nam cố chứng minh là tiền thân của văn minh
Champa. Nó mang nhiều tính chất hải đảo với dấu vết gốm, các vật dụng
trang sức, nhưng cũng có các gương đồng, tiền Hán… Và thắc mắc lớn
nhất là nó mang tính chất thời kì đồ sắt, gần như không dính dấp gì đến
vùng đồ đồng kề cận phía bắc – dù với các trống đồng phát hiện gần đây,
chúng cũng mang sắc thái lạc loài với Sa Huỳnh thấy rõ. Xét theo tiến trình
phát triển ngôn ngữ thì tiếng Chàm phát sinh khoảng 1000 năm tCn., do đó
người ta cho rằng nhóm Chàm gốc Malayo-Polynesian lên lục địa trước cả
thời kì đồng nơi này, rồi xuyên sâu vào vùng cao nguyên đông bắc Thái để
