thạch anh xanh đỏ, đính vào ngực áo một cái trâm thủy tinh giả ngọc nạm
những viên hoàng ngọc bé tí xíu. Tiếp đến là một bà gác cổng đi cùng con
gái, bà mẹ nhỏ bé và nhợt nhạt, đứa bé nặng nề và to khỏe, cả hai đều mặc
đồ đen và kéo theo trong đống hành lý của họ bức ảnh chân dung một
người đàn ông to béo có bộ ria mép dài và đen. “Chồng tôi, làm bảo vệ
nghĩa địa,” người đàn bà nói. Em gái bà ta cũng đi cùng, cô này đang có
bầu và đẩy một chiếc xe có đứa bé đang ngủ. Một cô gái trẻ măng! Mỗi khi
có một đoàn xe quân đội đi qua, cô cũng rùng mình và tìm kiếm ai đó trong
đám đông. “Chồng tôi đang ở đằng ấy,” cô nói; ở đằng ấy hay có lẽ là ở
đây... tất cả đều có thể. Và Jeanne thổ lộ với cô, hẳn là đến lần thứ một trăm
rồi... nhưng bà không còn biết rõ lắm là bà đang nói gì nữa: “Con trai tôi
cũng vậy, con tôi cũng vậy...”
Lúc ấy họ vẫn chưa bị nã súng máy. Khi điều đó xảy ra, thoạt tiên họ
không hiểu gì cả. Họ nghe thấy một tiếng nổ, một tiếng nữa, rồi những
tiếng kêu thét: “Ai chạy được thì chạy đi! Nằm xuống đất! Nằm xuống đi!”
Họ tức khắc lao người nằm bẹp xuống đất, và Jeanne lơ mơ nghĩ: “Chắc
chúng mình trông lố bịch lắm!” Bà không sợ, nhưng tim bà đập mạnh đến
nỗi bà phải lấy hai bàn tay ép nó lại, thở hổn hển, áp ngực vào một phiến
đá. Bà cảm thấy sượt qua dưới miệng mình là một ngọn cỏ phía trên đầu
gắn một bông hoa chuông nhỏ màu hồng. Sau đó bà nhớ lại rằng trong lúc
họ nằm ở đấy, có một con bướm nhỏ màu trắng bay nhởn nhơ từ bông hoa
này sang bông hoa khác. Cuối cùng bà nghe thấy một giọng nói vào tai bà:
“Hết rồi, bọn chúng đã đi rồi.” Bà đứng dậy và máy móc phủi chiếc váy
dính đầy bụi của mình. Hình như không ai bị sao cả. Nhưng bước đi được
một lát thì họ nhìn thấy những người chết đầu tiên: hai người đàn ông và
một người đàn bà. Thân thể những người này nát bấy và ngẫu nhiên cả ba
khuôn mặt đều còn nguyên vẹn, những khuôn mặt thật ủ ê, thật tầm thường,
với vẻ sửng sốt, chăm chú và ngớ ngẩn như thể họ cố mà không sao hiểu
nổi điều gì đã xảy ra với họ, những gương mặt chẳng được chuẩn bị là bao,
trời ơi, cho một cái chết thời chiến, chẳng được chuẩn bị là bao cho cái
chết. Người đàn bà kia, cả đời, chắc chẳng nói điều gì khác ngoài “tỏi tây
lại tăng giá” hay “con lợn nào làm bẩn sàn nhà của tôi đây?”
