“Tôi sẽ không bao giờ chọn một chủ đề vì nó sẽ có ý nghĩa nào đó khi tôi
nghĩ đến nó,” Arbus viết, như một tín đồ kiên định thuyết giảng chủ nghĩa
Siêu thực. Người ta tưởng rằng người xem sẽ không phán xét những người
bà chụp vào ảnh. Nhưng tất nhiên, chúng ta đều phán xét. Và chính cái
phạm vi chủ đề của Arbus tự nó cũng đã thành một phán xét. Brassai, có
chụp những người như thấy trong ảnh của Arbus – xem tác phẩm “La
Môme Bijou” năm 1932 của ông – nhưng còn chụp cả những cảnh đô thị
dịu dàng, chân dung những nghệ sỹ nổi tiếng. Bức ảnh “Mental Institution,
New Jersey, 1924” của Lewis Hine trông rất dễ nhầm với một bức của
Arbus thời sau này (chỉ khác là hai đứa trẻ có máu Mông Cổ ngồi trên sân
cỏ được tạo dáng mặt nhìn nghiêng chứ không trực diện); những chân dung
đường phố Chicago mà Walker Evans chụp năm 1946 là chất liệu của
Arbus, và một số ảnh của Robert Frank cũng vậy. Cái khác biệt là ở phạm
vi của những chủ đề khác, những cảm xúc khác mà Hine, Brassai, Evans và
Frank đã chụp vào ảnh. Arbus là một tác giả theo nghĩa hạn hẹp nhất, một
trường hợp đặc biệt trong lịch sử nhiếp ảnh, giống như trường hợp của
Giorgio Morandi trong lịch sử hội họa Âu châu hiện đại – suốt nửa thế kỷ
chỉ toàn vẽ tĩnh vật chai lọ. Khác với hầu hết các nhà nhiếp ảnh có tham
vọng nghề nghiệp, bà không chơi nhiều chủ đề mỗi thứ một kiểu – tuyệt đối
không. Ngược lại, mọi chủ đề của bà đều như nhau. Và việc tương đương
hóa tất cả những người quái dị, người điên, những cặp đôi ở đô thị, những
người sống khỏa thân, là một phán xét rất mạnh mẽ, đồng lõa với tâm trạng
chính trị có thể nhận ra được ở nhiều người Mỹ khuynh tả và có học thức.
Những người trong ảnh của Arbus đều là thành viên của một gia đình, cư
dân của một làng duy nhất. Chỉ có điều, như đã thấy, cái làng ngốc nghếch
ấy là nước Mỹ. Nhẽ ra phải cho thấy cái bản diện giữa những thứ khác
nhau (viễn cảnh dân chủ của Whitman), thì mọi người lại thành ra trông
giống hệt nhau.
Những hy vọng bồng bột đầy hứng khởi về nước Mỹ đã bị thay thế bằng
một vòng ôm cay đắng và buồn bã của trải nghiệm. Nhiếp ảnh Mỹ mang
một nỗi u hoài riêng biệt. Nhưng nỗi u hoài ấy đã chất chứa ngay từ thời
