BẢO ĐẠI, HAY LÀ NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC AN NAM - Trang 51

Hoàng Thái hậu trước đây đã dành cho vua một hậu cung bao gồm những cô gái
đẹp nhất trong nước và cố dập tắt trí tuệ mới mẻ của Hoàng đế [...]. Việc cấp
thiết và có ý nghĩa chính trị là phải nhanh chóng chọn cho Hoàng đế người vợ
nào có thể giúp Nhà vua vô hiệu hoá sức kháng cự và những sự chống đối đó.
Còn tất cả các cô gái do các quan đại thần đề nghị đều không được giáo dục
theo lối Tây phương và chắc chắn sẽ bị các bà hoàng thái hậu sai khiến. Trong
số các cô gái học ở Pháp về chỉ có một người nổi bật lên, có thể sánh đôi với
hoàng tử nhưng... cô ta lại là người công giáo". Tôi xin nói thêm là hoàng tử
Vĩnh Thuỵ đã có dịp gặp gỡ cô gái nhiều lần ở Pháp và ở ngay tại đây và ông ta
đã cho tôi biết ý muốn cưới cô gái làm vợ. Ngài đại sứ có thể thấy chính phủ sẽ
rất có lợi nếu tạo thuận lợi cho việc thực hiện dự định hôn nhân này. Chính là
qua các bà vương phi mà phe đảng thủ cựu trong triều có thể tin là sẽ khuất
phục được Nhà vua và tách ông ta ra khỏi người Pháp. Chúng ta phải làm thất
bại mọi tính toán đó và Hoàng hậu mà chúng ta mong muốn sẽ là một đồng
minh quý giá để đảm bảo thành công vĩnh viễn cho chính sách của nước Pháp ở
Huế"(5).
Giáo hoàng Pierre XII buông một tiếng... "không" cụt lủn sau đó thông báo cho
sứ thần Toà thánh truyền đạt cho ngài đại sứ biết sự khước từ của mình.
Để có thể miễn giảm các điều kiện hôn nhân, luật giáo hội đòi phải có hai điều
bảo đảm. Trước hết vợ hoặc chồng không theo công giáo phải tôn trọng tín
ngưỡng của người bạn đời của mình. Sau đó, các con của họ phải được rửa tội
và được dạy dỗ theo khuôn khổ cơ đốc giáo. Điều bảo đảm thứ hai này phải
được thể hiện bằng một bức thư có chữ ký của cả hai bên vợ và chồng. Điều
khoản này liên quan đến con của họ sẽ sinh ra và sau này kế nghiệp ngôi báu.
Như vậy là không thể chấp nhận. Khó mà tưởng tượng rằng người đứng đầu một
quốc gia theo Phật giáo lại được rửa tội và nhận tên thánh. Giáo hoàng không
thể nhân nhượng gì về điều này. Luật giáo hội là rõ ràng, dứt khoát.
Tin Giáo hoàng khước từ được giữ kín. Ít người được biết đến điều thầm kín
này. Kiểm duyệt của chính quyền bảo hộ cũng như của chính phủ Nam triều cố
gắng bịt kín tin này. Các cơ quan mật thám cũng góp phần. Họ biết được một tin
do một phóng viên báo Paris Soir (Paris buổi chiều) chuyển đi từ Huế: "Sự kiện
quan trọng có thể có hậu quả chính trị. Dự định hôn nhân gây xôn xao dư luận
cả một triệu tư tín đồ công giáo An Nam. Giáo hoàng từ chối. Các điều kiện