BẢO ĐẠI, HAY LÀ NHỮNG NGÀY CUỐI CÙNG CỦA VƯƠNG QUỐC AN NAM - Trang 63

phòng thủ trở nên vô hiệu. Cánh cửa các cung điện mở toang. Lính Pháp lăm
lăm súng trong tay xông vào các nơi thâm cung bí ẩn và quý giá nhất của vương
quốc.
Việc cướp phá huỷ diệt các cung điện kéo dài suốt đêm ngày. Thư viện đầy ắp
pho sách quý cháy ba ngày liền. Hàng đoàn xe lặc lè chở đầy các vật dụng quý
giá, vàng bạc, châu ngọc, cả mùng màn, quần áo bát đĩa và đủ thứ tạp nham
khác qua cổng Ngọ môn, vốn chỉ dành riêng cho vua ra vào...
Quân "trắng" cướp sạch, phá sạch để trả thù các hành động khủng bố, những
cơn ác mộng của miền đất Đông Dương... Cuộc chinh phục miền đất xốp, ẩm
được tiến hành bằng những cuộc tiến quân nhọc nhằn, đổ nhiều mồ hôi và tàn
bạo đã tìm được lối thoát.
Người Pháp ở Pháp tán thưởng. Họ theo dõi trận chiến từ xa bởi vì phải bốn
tháng sau tờ Illustration (Minh hoạ) mới công bố thư của một nhân chứng:
"Mười ngày qua rồi mà nhìn quang cảnh Đại nội Huế vẫn thấy khiếp đảm. Chỉ
vài doanh trại lớn và cung điện còn đứng vững, không khí vẩn đục vì xác người
và súc vật chêt thối rữa không chôn kịp. Trên đường phố chỉ thấy những con
chó vô chủ đi lùng sục kiếm ăn trong những căn lều trông rỗng. Trâu bò gà lợn
thả rong đi lang thang. Người ta lấy đi trên mười triệu tiền mặt, nhiều thỏi bạc,
nén vàng mà các ông thượng thư không kịp mang theo khi chạy trốn. Có cả
những đồ mỹ thuật trong cung vua cũng vất tung tóe bên đường".
Nhưng phải đuổi kịp vua Hàm Nghi. Phải bắt cho được nhân vật tiêu biểu cho
cuộc kháng chiến An Nam.
Vị vua trẻ cùng quần thần ẩn náu trong rừng ngược lên Thượng Lào định ra Bắc
bằng đường núi. Triều thần, hậu cung lũ lượt đi theo Nhà vua. Trong cơn nguy
biến, mọi lễ tiết đều châm chước. Các bà Hoàng Thái hậu, các bà phi, chị em
gái, cô dì của vua đều phải đi bộ, riêng chỉ có vua, một chú bé 13 tuổi được ngồi
trên kiệu có người khiêng. Bất chấp tất cả dù thất bại, cái chết đến gần ngay cả
có thể chạy tán loạn. Vua vẫn giữ nguyên tục lệ. Xung quanh là bề tôi, cận thần
đi hộ vệ. Họ đông hàng ngàn, là những người giàu có, sáng giá, lưu lạc về nông
thôn An Nam. Kiêu hãnh hay vướng víu vì trang sức đầy mình. Trong khi chạy
trốn họ làm rơi vãi vàng bạc châu báu mà người nông dân vội nhặt nhạnh ngay.
Đàn ông, đàn bà, hoàng thân và người hầu nằm ngủ ngay dưới đất hay trên cùng
một chiếc chiếu.