BÃO TÁP CUNG ĐÌNH - Trang 10

chàng lính ngự lâm”, “Aivanhô” v.v… của các nước Trung Hoa, Nga,
Pháp, Anh.
Và một điều khinh ngạc nữa là các triều đại với các bậc vua giỏi như Đinh
Tiên Hoàng, Lê Đại Hành… Lý Thái tổ, Lý Thái tông, Lý Thánh tông… Lê
Thái tổ, Lê Thánh tông v.v… mà dường như bóng dáng họ đều bặt vắng
trên văn đàn, hoặc có được nhắc đến thì cũng đóng vai phụ làm nền cho các
danh tướng như Lý Thường Kiệt, Trần Hưng Đạo, Phạm Ngũ Lão, Trần
Quang Khải, Trần Nhật Duật, Nguyễn Trãi… lừng lững nổi lên như những
chủ thể duy nhất của các triều đại ấy.
Chính những điều đó làm tôi trăn trở, nghĩ suy. Thử hỏi không có Trần
Thánh tông, Trần Nhân tông là các bậc vua anh hùng đức độ, giỏi về triết
học, văn chương, tài năng quán thế về chính trị, kinh tế, quân sự, ngoại
giao, đoàn kết hết thẩy mọi tầng lớp người trong nước để huy động vào
việc chống ngoại xâm, thì dễ gì các bậc tể thần như Trần Hưng Đạo, Trần
Quang Khải, Trần Khánh Dư, Trần Nhật Duật … làm nên nghiệp lớn.
Lại như khi giặc Minh sang xâm lược, nhà trí thức lớn Nguyễn Trãi, sau khi
tiễn cha tới ải Nam Quan trở về, còn nằm nghe ngóng tình hình tại một góc
thành Đông Quan, thì Lê Lợi đã phất cờ tụ nghĩa trên đất Lam Sơn, nhiều
phen làm cho quân thù điêu đứng. Và mãi tới lần thứ hai ra mắt Lê Lợi,
Nguyễn Trãi mới dâng “Bình Ngô sách”, mới nhập cuộc.
Ấy thế mà các tác giả văn học và văn học sử, hầu như chỉ viết về trận mạc
với vai trò của một số vị tướng.
Lại những năm gần đây, khi đánh giá Nguyễn Trãi với thời đại của ông, các
nhà sử học mải tôn vinh ông mà quên khuấy mất vai trò của Lê Lợi, người
anh hùng số một trong công cuộc đánh giặc Minh tàn bạo - người làm ra
lịch sử.
Đành rằng như Trần Hưng Đạo là linh hồn, là trụ cột trong cuộc đánh thắng
quân xâm lược Nguyên - Mông thế kỷ 13, Nguyễn Trãi là linh hồn của
nghĩa quân Lam Sơn trong công cuộc bình định giặc Minh thế kỷ 15.
Ngay cả các bậc đại hùng đại trí ấy, cũng chưa phải là nhân vật duy nhất, là
nhân tố duy nhất quyết định chiều hướng phát triển của lịch sử.
Một điều nữa làm tôi trăn trở, rằng dân tộc ta có một quá khứ dựng nước và