Hoàng Quốc Hải
BÃO TÁP CUNG ĐÌNH
CHƯƠNG 20
Quan Thượng Thư tri Quốc Tử Viện Phạm Ứng Thần được lệnh vào cung
quan triều1 hầu đức vua. Ông lật đật bước lên thềm điện với lưng lửng một
tay đẫy thuần giấy tờ sổ sách. Vừa thấy nhà vua ló ra cửa, Phạm Ứng Thần
đã rập đầu cúi lạy:
- Thần xin phụng mạng.
Thái tôn bước ra đỡ quan thượng thư vào nội điện. Nhà vua chỉ cho ông
chiếc kỷ đối diện. Vừa cười, đức vua vừa hỏi:
- Vậy chớ khanh mang theo cái bọc gì mà lớn thế kia?
- Tâu bệ hạ, thần chắc là bệ hạ hỏi về công việc của Quốc tử viện.
- Hẳn là thế ta mới cho triệu khanh tới.
- Dạ muôn tâu, thần đem theo một số văn bài xuất sắc của đám nho sinh, để
hoàng thượng ngự lãm.
- Khanh cứ để đó, lúc khác ta đọc. Ta muốn hỏi: trong Quốc tử viện các
khanh dạy bọn nho sinh học những kinh sách nào?
- Tâu bệ hạ, chúng thần cho học tứ thư; ngũ kinh.
- Ngoài ra có học gì nữa không?
- Tâu bệ hạ, đám nho sinh này nghiền ngẫm cho được mấy pho sách đó
cũng đủ giúp đời rồi còn cần phải học gì nữa.
Thái tôn cau mày nhìn quan thượng thư tri Quốc học viện, nhà vua nói:
- Phép trị nước giúp đời, tuyệt nhiên không nằm trong sách. Sách chỉ gợi
mở cho ta tri thức của người xưa. Xã hội Nho giáo thời Khổng tử cách ta
mấy ngàn năm sao có thể hợp với thời ta đang sống. Nhưng đạo lý do
Khổng - Mạnh đề xướng sẽ là phương hướng cho ta xuất xử. Rồi ta sẽ đọc
văn bài của đám nho sinh. Đích thân ta sẽ xem các ông dạy dỗ họ như thế
nào. Nhưng ta nói trước để ông rõ. Ông giúp nước nhà đào tạo lấy những
người có thực học, chứ không cần bọn học nhuyễn văn. Bây giờ nước đã
thái bình, việc trị quốc đã đi vào ổn cố. Ta muốn mở rộng việc trị quốc sang
trì quốc. Bởi vậy các ông phải khai mở cho đám nho sinh tinh thần của tam
