độc lập và tự chủ trong tìm kiếm nguồn tài liệu khủng để xem thông tin nào
liên quan tới độc giả của báo họ.
Thực ra, dữ liệu vụ “Hồ sơ Panama” xuất hiện trong bối cảnh khó khăn
của báo chí điều tra nói riêng và ngành báo nói chung trên toàn cầu. Số
người làm báo đã giảm đều đặn năm này qua năm khác. Các nhà báo bỏ
nghề, tìm việc khác, chủ yếu là việc trong các công ty quan hệ công chúng.
Sở dĩ phải cần nhiều nhà báo và cơ quan báo chí như vậy là vì “Hồ sơ
Panama liên quan tới rất nhiều quốc gia, công ty và cá nhân. Mỗi cái tên
trong hồ sơ cần một nhà báo tại quốc gia đó để điều tra. Tuy nhiên, không
phải ai cũng được ICIJ mời tham gia dự án. Dễ nhận thấy sự vắng bóng của
một số tên tuổi lớn ở Mỹ như The New York Times, The Wall Street
Journal, Washington Post hay như tờ The Intercept của nhà báo Glenn
Greenwald và Laura Poitras – hai người đóng vai trò chính trong đưa tin vụ
rò rỉ thông tin của Edward Snowden.
Lý giải sự vắng mặt này, bà Marina Walker, Phó Giám đốc ICIJ nói
không phải là do ICIJ không thể hợp tác với mấy tờ đó mà là do bản chất
của việc hợp tác trong dự án “Hồ sơ Panama” mang tính mở, có nghĩa là
mỗi đối tác bắt buộc phải chia sẻ bất kỳ phát hiện nào quan trọng hoặc liên
quan cho các đối tác khác cùng tham gia. Trong khi đó, một số báo lại
không thoải mái trong việc chia sẻ do quy định riêng về bảo mật.
Trong suốt quá trình điều tra, các nhà báo đã giữ bí mật một cách hoàn
hảo về dự án. ICIJ đã xây dựng một hệ thống tìm kiếm trực tuyến để các cơ
quan báo chí tham gia sử dụng, trong đó có cả hệ thống trò chuyện và biện
pháp xác nhận danh tính hai bước. Nhờ hệ thống này mà các nhà báo có thể
liên lạc, phối hợp, thông tin cho nhau một cách an toàn cho dù mỗi người ở
một nơi.
Trong vụ “Hồ sơ Panama”, cách tiếp cận của báo chí khác so với các vụ
rò rỉ thông tin gần đây. Như vụ trong WikiLeaks, toàn bộ tài liệu được đưa
lên mạng để ai cũng có thể đọc. Còn đối với “Hồ sơ Panama”, thông tin
không có trên mạng và chỉ xuất phát từ báo chí. Theo giải thích của tờ Le
Monde, nguyên nhân là vì nhiều tài liệu chứa thông tin cá nhân và nhạy
