Có lần ngoài đồng về, lão ực cạn gáo dừa nước mưa rồi hể hả ngồi bệt
xuống thềm quấn điếu thuốc rê bằng ngón cẳng cái. Đang tới cữ ghiền, cái
máy lửa của lão tự nhiên trở chứng không chịu cháy (mấy người già lớp lão
hay gọi cái bật lửa nhôm là cái máy lửa). Lão mở nắp kiểm tra xăng, đá lửa
cũng còn đầy đủ. Cạy cục, thổi phù phù một hơi, quẹt tiếp xành xạch mười
mấy cái nữa, rồi gí bánh xe xuống nền nhà đẩy lửa văng xẹt xẹt, cũng trơ
trơ: “Mẹ cha nó”! Lão nổi khùng, đứng dậy quăng cái vèo tuốt bụi bông
bụp ngoài ngõ rồi đùng đùng xuống bếp bươi than đốt thuốc. Bặp gần nửa
điếu thuốc, nghe cái cục tức cũng cứ còn nằm ngang cần cổ. Lão bước đụi
đụi vô nhà sau rút cái búa, phăm phăm ra hàng bông bụp kiếm lại bằng
được cái đồ “mắc ôn mắc dịch”! Lão hằm hè đặt nó lên cục đá kê thềm,
nghiến răng nện ba bốn búa tóe lửa! Cái máy lửa bẹp dúm, lão mới chịu
quăng một lần nữa xuống ao luôn cái tủm! “Hừ!”.
Trong những vật dụng thường ngày của lão chỉ có cái máy lửa là có
phần “máy móc” một chút nên nó mới trục trặc. Còn mấy thứ do chính tay
lão làm ra từ cái chạc trâu, tới cái cán cuốc cán cày... thì kể như xài đời đời.
Cái gối kê đầu lão đẽo bằng gỗ mít, xài lâu năm màu gỗ lên nước vàng
rộm, láng boong! (Mỗi lần làng cúng đình, có dịp giết trâu bò, mấy chú
mấy bác cứ hay giỡn: “Không có búa tạ thì chạy vô mượn cái gối của ông
Ba mà đập, bảo đảm trâu bò nào cũng chết tuốt!”). Còn cái gậy của lão, có
lần lão hì hà hì hục cả buổi ngồi cưa cái cát-tút đạn đại liên tra vô đầu mũi,
như người ta đóng móng ngựa.
Lão chống thử cọc cọc, cười khà khà “ba đời cũng chưa mòn!”.
Và, cũng cây gậy này - nó gắn liền với câu chuyện cười ra nước mắt
mà người làng Rạch Đùng nhớ đời mỗi lần nhắc chuyện hồi giặc giã chiến
tranh.
Chuyện là hồi lính Mỹ kéo vô làng đợt thứ hai. Dọc bìa làng lúc ấy là
dãy hàng rào ấp chiến lược ngăn cách xóm làng với đồng ruộng. Ai ra đồng
phải qua mấy cái cổng có lính gác, phải trình giấy tờ.
