* *
Thầy giáo Nghĩa, người đã nhiều năm lặn lội dạy chữ cho trẻ em các
vạn chài trên phá Tam Giang rủ tôi ra đầm câu cá vào một đêm tối trời. Tôi
làm báo, theo nhóm của Mặt trận Tổ quốc huyện đi vận động định cư trong
khối vạn chài, tình cờ gặp Nghĩa khi anh đang dạy một lớp học ở vạn Thọ
Xuân mấy năm trước. Bây giờ dân vạn Thọ Xuân đã lên bờ lập xóm, người
vạn chài đã có nhà cửa, biết sống vệ sinh, con cái đến trường học. Dân chài
bỏ cuộc sống lênh đênh được hướng dẫn cách nuôi trồng thủy sản, đã đổi
được đời, chưa giàu nhưng có của ăn của để. Nhưng trên phá Tam Giang
còn nhiều vạn chưa làm được như Thọ Xuân. Nên Nghĩa còn lặn lội. Khi
bên này lúc bên kia phá, Nghĩa không ngừng những lớp học di động, chừng
nào vạn chài chưa hết người thất học. Trong khi ngồi chờ cá, nhìn ra xa
phía cửa Tư Hiền thấy những đốm sáng của thuyền chài ngoài cửa biển,
trên mặt đầm lâu lâu lóe lên ánh lửa của nóp canh tôm, Nghĩa kể tôi nghe
chuyện này. Anh nói: "Đêm đó, mẹ tôi chèo mủng đi cả đêm, đến sớm hôm
sau nhìn lại con thuyền cũ đã mất hút. Mẹ nhịn hai ngày mới gặp được
người cho ăn. Rồi cứ đoán định phương hướng mà đi. Mẹ muốn đưa tôi trở
lại thành phố. Trên đường mẹ tình cờ thấy người ta làm lễ chẵn tháng cho
một đứa bé trai, cũng cái lễ như cha tôi đã làm với tôi. Đứa trẻ trai đầy
tháng sinh ra trên đầm phải là con cái của đầm, nó cần có một cuộc tiếp xúc
với đầm nước vào cái ngày đủ tuần trăng. Tục lệ muôn đời trên đầm phá
này là thế. Cha tôi muốn tôi là con của Người, nên đã hành lễ cho tôi theo
tục của dân vạn chài. Nhưng mẹ tôi lại hiểu lầm.
Hôm sau, trông dáng núi mẹ tìm về hướng neo thuyền bữa trước,
nhưng đi loanh quanh một tháng trong vùng đầm, người trai tên Đăm vẫn
bặt vô âm tín. Mẹ tôi mang tôi lên bờ, tá túc một gia đình ở ven đầm, cũng
cố đến mấy năm tìm kiếm mà không thấy tăm tích người cũ, mẹ mới mang
tôi trở lên Huế. Năm tôi tốt nghiệp cao đẳng sư phạm, mẹ mới cho tôi biết
gốc gác của mình. Theo nguyện vọng của mẹ, tôi trở lại vùng đầm. Tôi
chọn công việc dạy học cho các vạn chài còn có mục đích là tìm lại cha tôi.
