Người đàn ông đứng im ngó nhìn những ngọn dừa xanh vượt lên bầu rời
cao, buổi chiều êm ả không có gió. Một chiếc máy bay xuất hiện ở trên cao.
Lúc sau người đàn ông xuống hiên đi vòng quanh khoảng sân ngó lên
những ngọn cây ăn trái, những luống rau trồng ngoài vườn, khi trời đã sẫm
người đàn ông đạp xe trở ra con lộ về nơi ngôi nhà mái ngói. Bóng tối
xuống chậm...
Khu vực ngoài thị trấn lúc trước, có một thời rất đông dân cư, đời sống
khá sung túc, vườn tược sau thời gian chiến tranh canh tác trở lại, những
ruộng bỏ hoang bắt đầu những vụ lúa mới, nhưng thời gian ấy kéo dài
không lâu, chiến tranh trở lại, có lúc khu vực như hoàn toàn chịu quyền
kiểm soát của thế lực mới, dân chúng không chịu được chiến tranh kéo sát
bên mình một cách thường trực nên bỏ đi làm ăn xa tùy theo phương tiện và
hoàn cảnh cho phép, tuy nhiên có một số người chỉ biết ruộng vườn thì
buộc phải giữ lấy cuộc sống vẫn có, có người đã dời gia đình ra ở nơi
những căn nhà làm bằng đất ngoài đồng trống để tránh tai hoạ. Chậm rải
theo thời gian, số người sống mỗi lúc một hao mòn, số người đi xa cũng
nhiều thêm, những trẻ nhỏ tha thẩn ngoài ruộng bùn với những bàn tay chai
cứng, trong căn nhà tối chật hẹp chỉ còn những người già cả... Thôn xóm
mang theo khuôn mặt buồn hiu. Có lúc người ta dửng dưng không còn xúc
động với những cái chết. Những cuộc hành quân mở ra với từng đoàn xe
nối nhau trên con đường liên tỉnh thỉnh thoảng xáo trộn đời sống bình
thường của dân chúng, những trẻ nhỏ đứng ra dọc bên đường vẫy tay những
ngườu lính lạ... Dần dần an ninh được vãn hồi, dân chúng lại làm ăn, một
đôi người ở xa trở về thăm lại nhà cũ, và đã có một hai chuyến xe lam chạy
nối khu vực với quận lỵ ở trong, và những phiên chợ bắt đầu đông hơn
xưa... Nhưng ban đêm tới vẫn là những đe doạ không chừng, có những
tiếng súng đánh thức người dân đang ngủ với nỗi lo âu bức rức thường
trực...
Buổi sáng bắt đầu với vẻ nhạt nhoà, người chồng ra sân đứng nhìn toán
nghĩa quân đi kích trở về vẻ chậm chạp ngái ngủ mang theo ba lô, ít bó rau,
ít trái cây, họ đi dọc theo mép con lộ về phía cây cầu, bóng chiếc trực thăng,
đang bay vòng quanh ở phía nam, tiếng động nghe xa rời. Chiếc xe bò chở
lá dừa chậm chạp lăn bánh với tiếng kêu khô khan và ngắn. Một người đàn
