rớt lại đằng sau, đem những bông hoa điểm tô đó đây cho bờ dốc giống như
đường viền một tấm thảm nơi xuất hiện loáng thoáng họa tiết điền viên thôn
dã sẽ chi phối toàn bức; hãy còn là thưa thớt, lác đác như những ngôi nhà
chơ vơ báo hiệu một thôn làng đã cận kề, chúng báo với tôi khoảng rộng bao
la nơi lúa mì dập dồn gợn sóng, nơi mây trắng bồng bềnh, và nhìn thấy chỉ
một cây mào gà đang giương lên đỉnh cột buồm của nó lá cờ hiệu màu đỏ và
khiến cờ lật phật trước gió, bên trên lớp phao nhờn và đen đúa, đủ làm tim
tôi đập mạnh, như tim kẻ lữ hành nhìn thấy tại miền đất thấp con thuyền đầu
tiên trên cạn mà người thợ xảm thuyền đang tu bổ, và reo lên: “Biển Cả!”,
khi còn chưa trông thấy biển.
Rồi tôi quay trở lại trước những cây sơn tra như trước những kiệt tác
mà ta cho rằng có thể sẽ nhìn thấy chúng rõ hơn khi đã ngừng ngắm chúng
một lát, nhưng tôi đã hoài công lấy tay che để trước mắt chỉ có chúng mà
thôi, cảm nghĩ chúng khơi dậy trong tôi vẫn cứ lờ mờ và mông lung, cố gắng
một cách vô hiệu để thoát ra, để đến nhập mình vào hoa. Sơn tra chẳng giúp
tôi làm sáng tỏ cảm nghĩ này, và tôi không thể nhờ hoa khác thỏa mãn điều
ấy. Thế là, đem lại cho tôi nỗi vui mừng ta cảm nhận khi nhìn thấy của một
họa sĩ ta ưa thích nhất một tác phẩm khác với những bức ta từng biết, hoặc
như khi mọi người dẫn ta đến trước một bức tranh mà cho tới bấy giờ ta chỉ
mới xem bản phác thảo bằng chì, như khi một khúc nhạc chỉ nghe trên
dương cầm sau đó lại xuất hiện trước ta trong sắc màu của dàm hợp tấu, ông
tôi vừa gọi tôi vừa chỉ vào hàng rào Tansonville mà bảo: “Cháu là người
thích hoa sơn tra, hãy nhìn cây sơn tra hồng này một chút: nó đẹp quá!” Quả
thật đó là một cây sơn tra, nhưng màu hồng, còn đẹp hơn sơn trà trắng. Nó
cũng mang trang sức lễ hội – loại lễ hội duy nhất chân chính, ấy là lễ hội tôn
giáo, bởi không có một ý thích thất thường ngẫu nhiên ghép chúng giống
như những lễ hội thế tục vào một ngày nào đó chẳng đặc biệt dành cho
chúng, chẳng có tính lễ hội nào về bản chất – nhưng là một trang sức còn
sang trọng hơn, vì những bông hoa gắn trên cành, bông nọ bên trên bông
kia, không để sót một chỗ nào không được tô điểm, giống như những búp tơ
quấn quýt trên cây pháp trượng kiểu rococo
, lại “có màu sắc”, vậy là có
phẩm chất cao hơn, theo thẩm mỹ của Combray, nếu xét điều đó qua thang
